Enkoprezis, enürezis ile birlikte çocuklarda görülen bir tuvalet giderme sorunudur. Bu rahatsızlıklar, çocuğun yeterli yaşlara ulaşmasına rağmen dışkı ya da ürenin vücuttan çıkışını kontrol edememesi anlamına gelmektedir.
Enkoprezis, çocuğun dışkıyı kontrol edememe ya da dışkı kaçırma problemi yaşamasıdır. Bu kontrol eksikliği, gerek istem dışı gerekse bilinçli bir biçimde olsun, özellikle uygun olmayan yerlerde ciddi sorunların yaşanmasına neden olur.
Çocukların dışkıyı kontrol altına almayı öğrenmeleri genellikle 4 yaş civarına denk gelmektedir. Bu yaştan sonra çocuğun artık lazımlık gibi yardımcılara ihtiyacı kalmaz. Enkoprezis tanısı koymadan önce organik ya da tıbbi diğer nedenlerin dikkatli bir biçimde gözden geçirilmesi gerekmektedir. Benzer şekilde müshil gibi çocuğun kullanmış olabileceği birtakım maddelerin etkisi olup olmadığının da göz önünde bulundurulması gerekir.
Dışkı kontrolü problemi ile bağlantılı olabilecek çeşitli sebepler bulunmaktadır. Bu nedenlere örnek olarak, aganglionic megacolon ya da peristaltik hareket eksikliği ile ilgili Hirschsprung Hastalığı (HH) ya da laktoz sindirim yetersizliği gibi daha basit bir neden olabilir.
Kabızlık ve Enkoprezis
Dikkate alınan kriterlerin kategorisine bağlı olarak farklı enkoprezis türleri olduğunu söyleyebiliriz. Bu bağlamda, kabızlı enkoprezis ya da enkontinans (normal olarak vücuttan dışarı atılacak şeylerin çıkmasını kontrol edememe) bulunan (kabızlık olmayan) enkoprezis olarak iki farklı türden söz edilebilir.
Bu rahatsızlıkta tıbbi olarak yapılan muayeneler ve çocuğun tıbbigeçmişi oldukça büyük önem taşımaktadır. Çünkü yukarıda belirtilen iki farklı tür enkoprezis rahatsızlığının birbirinden farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır.
Alıkoyan Enkoprezis (Kabızlı)
Bu tür enkoprezis vakalarında, alışılmışın dışında bir tortu ve dışkı birikimi görülür. Kimi durumlarda alıkoyan (retentive) enkoprezis rahatsızlığı bulunan çocuklar her gün tuvalete gitmelerine rağmen tam olarak bir boşaltım gerçekleştiremezler.
Bu durumlarda yapılacak muayeneler ve testler çok önemlidir. Çünkü bu rahatsızlık röntgen filmleri ile görülebilmektedir. Yapılan çok sayıda çalışma, alıkoyan enkoprezisin genellikle kısmen de olsa psikolojik nedenlerden kaynakladığını ortaya koymaktadır. Enkoprezis vakalarının tamamı göz önünde bulundurulduğunda, yaklaşık olarak % 80i alıkoyan enkoprezis türündedir.
Enkontinans Bulunan Enkoprezis (Kabızlık Olmayan)
Bu tür enkoprezis yetersiz egzersiz, çevresel ve aile içi stres ya da karşı gelen davranış biçimleri nedeniyle görülebilir. Aslında eğer bir çocukta enkontinans bulunan bir enkoprezis sorunu varsa, bu durumda antisosyal problemler ya da büyük psikolojik sorunlar gibi çocuğu rahatsız eden diğer etkenlerin de değerlendirilmesi gerekir.
DSM-5 Tanı Ölçütlerine göre meydan okuyan, davranışsal, duygusal ve hatta psikotik rahatsızlıklar incelenirken bir psikiyatrik değerlendirme yapılması tavsiye edilmektedir. Örnek olarak çocuk, küçük yaşlarda görülen bir depresyon geçiriyor ve enkoprezis sorunu da bu durumun bir sonucu olarak ortaya çıkmış olabilir.
Birincil ve İkincil Enkoprezis
Enkoprezis tanısında dikkate alınması gereken diğer bir önemli detay da dışkı kaçırmanın sürekli olup olmadığıdır. Yani kimi çocuklar dışkılarını hiçbir zaman kontrol edemezken, bazıları ise bir yıldan fazla bir süre bu sorunu aşabilir. Fakat bu sürecin sonunda aynı problem tekrar ortaya çıkar.
Bu bağlamda belirli bir ayrım yapılması son derece önemlidir. Çünkü birincil ve ikincil enkoprezise yol açan nedenler birbirinden farklı olabilir. Eğer çocuk dışkı tutmayı nasıl kontrol edeceğini hiçbir zaman öğrenmemişse, bu durumda erken bir gelişim takıntısı tanısı konulabilir. Yani aslında bu tip bir vakanın daha çok psikolojik nedenlere dayandığı söylenebilir.
Lise gibi daha ilerleyen yaşlarda görülen ve daha önceden öğrenilmesine rağmen sonradan tekrar ortaya çıkan türü, daha çok çevresel etkilere, okulda ya da evde strese yol açan nedenlere veya diğer bazı farklı rahatsızlıklara bağlı olabilir. Son olarak, enürezisten farklı olarak enkoprezis probleminin gün içinde görülme olasılığı gece saatlerinden daha fazladır.
alinti
Enkoprezis, çocuğun dışkıyı kontrol edememe ya da dışkı kaçırma problemi yaşamasıdır. Bu kontrol eksikliği, gerek istem dışı gerekse bilinçli bir biçimde olsun, özellikle uygun olmayan yerlerde ciddi sorunların yaşanmasına neden olur.
Çocukların dışkıyı kontrol altına almayı öğrenmeleri genellikle 4 yaş civarına denk gelmektedir. Bu yaştan sonra çocuğun artık lazımlık gibi yardımcılara ihtiyacı kalmaz. Enkoprezis tanısı koymadan önce organik ya da tıbbi diğer nedenlerin dikkatli bir biçimde gözden geçirilmesi gerekmektedir. Benzer şekilde müshil gibi çocuğun kullanmış olabileceği birtakım maddelerin etkisi olup olmadığının da göz önünde bulundurulması gerekir.
Dışkı kontrolü problemi ile bağlantılı olabilecek çeşitli sebepler bulunmaktadır. Bu nedenlere örnek olarak, aganglionic megacolon ya da peristaltik hareket eksikliği ile ilgili Hirschsprung Hastalığı (HH) ya da laktoz sindirim yetersizliği gibi daha basit bir neden olabilir.
Kabızlık ve Enkoprezis
Dikkate alınan kriterlerin kategorisine bağlı olarak farklı enkoprezis türleri olduğunu söyleyebiliriz. Bu bağlamda, kabızlı enkoprezis ya da enkontinans (normal olarak vücuttan dışarı atılacak şeylerin çıkmasını kontrol edememe) bulunan (kabızlık olmayan) enkoprezis olarak iki farklı türden söz edilebilir.
Bu rahatsızlıkta tıbbi olarak yapılan muayeneler ve çocuğun tıbbigeçmişi oldukça büyük önem taşımaktadır. Çünkü yukarıda belirtilen iki farklı tür enkoprezis rahatsızlığının birbirinden farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır.
Alıkoyan Enkoprezis (Kabızlı)
Bu tür enkoprezis vakalarında, alışılmışın dışında bir tortu ve dışkı birikimi görülür. Kimi durumlarda alıkoyan (retentive) enkoprezis rahatsızlığı bulunan çocuklar her gün tuvalete gitmelerine rağmen tam olarak bir boşaltım gerçekleştiremezler.
Bu durumlarda yapılacak muayeneler ve testler çok önemlidir. Çünkü bu rahatsızlık röntgen filmleri ile görülebilmektedir. Yapılan çok sayıda çalışma, alıkoyan enkoprezisin genellikle kısmen de olsa psikolojik nedenlerden kaynakladığını ortaya koymaktadır. Enkoprezis vakalarının tamamı göz önünde bulundurulduğunda, yaklaşık olarak % 80i alıkoyan enkoprezis türündedir.
Enkontinans Bulunan Enkoprezis (Kabızlık Olmayan)
Bu tür enkoprezis yetersiz egzersiz, çevresel ve aile içi stres ya da karşı gelen davranış biçimleri nedeniyle görülebilir. Aslında eğer bir çocukta enkontinans bulunan bir enkoprezis sorunu varsa, bu durumda antisosyal problemler ya da büyük psikolojik sorunlar gibi çocuğu rahatsız eden diğer etkenlerin de değerlendirilmesi gerekir.
DSM-5 Tanı Ölçütlerine göre meydan okuyan, davranışsal, duygusal ve hatta psikotik rahatsızlıklar incelenirken bir psikiyatrik değerlendirme yapılması tavsiye edilmektedir. Örnek olarak çocuk, küçük yaşlarda görülen bir depresyon geçiriyor ve enkoprezis sorunu da bu durumun bir sonucu olarak ortaya çıkmış olabilir.
Birincil ve İkincil Enkoprezis
Enkoprezis tanısında dikkate alınması gereken diğer bir önemli detay da dışkı kaçırmanın sürekli olup olmadığıdır. Yani kimi çocuklar dışkılarını hiçbir zaman kontrol edemezken, bazıları ise bir yıldan fazla bir süre bu sorunu aşabilir. Fakat bu sürecin sonunda aynı problem tekrar ortaya çıkar.
Bu bağlamda belirli bir ayrım yapılması son derece önemlidir. Çünkü birincil ve ikincil enkoprezise yol açan nedenler birbirinden farklı olabilir. Eğer çocuk dışkı tutmayı nasıl kontrol edeceğini hiçbir zaman öğrenmemişse, bu durumda erken bir gelişim takıntısı tanısı konulabilir. Yani aslında bu tip bir vakanın daha çok psikolojik nedenlere dayandığı söylenebilir.
Lise gibi daha ilerleyen yaşlarda görülen ve daha önceden öğrenilmesine rağmen sonradan tekrar ortaya çıkan türü, daha çok çevresel etkilere, okulda ya da evde strese yol açan nedenlere veya diğer bazı farklı rahatsızlıklara bağlı olabilir. Son olarak, enürezisten farklı olarak enkoprezis probleminin gün içinde görülme olasılığı gece saatlerinden daha fazladır.
alinti