Türklerin açtığı kapıdan caz girdi

Ertegün*ailesinin*1940'lı yıllarda Büyükelçilik konutunda düzenlediği caz geceleri ırkçılık karşıtı bir harekete dönüştü. NTV Washington temsilcisi Hüseyin Günay,*Ertegün Caz Geceleri Serisi'nden ilhamla, Ertegün ailesinin ABD'deki caz serüvenini yazdı.

Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği uzun zamandır örnek bir etkinliğe ev sahipliği yapıyor; Ertegün Caz Geceleri Serisi. Yer Amerika, konu müzik caz olunca şaşıracak ne var demekte haklısınız. Lakin, hikayesi hem gururlandıracak hem de örnek alınacak türden. Münir Ertegün, 1936'da Washington büyükelçisi olarak atanır. İki oğlu, Ahmet ve Nesuhi delikanlı çağlardadır. Ertegün kardeşler siyahi halkın mahallelerinde caz müzikle tanışır. Dönem, ABD'de siyahlara dönük ırkçılığın en acımasız olduğu yıllardır. Öyle ki mekan kapılarına "Köpekler girebilir ama siyahlar giremez" gibi tabelalar asılmaktadır. Birçok restorana siyahlar ön kapıdan alınmamaktadır.

"BİZ DOSTLARIMIZI EVİMİZE ÖN KAPIDAN ALIRIZ"

Ertegün ailesi ırkçılığa, cazın içindeki asi sözleri ve başkaldırışı haykıran notaları kullanarak yanıt verir. 1940'lı yıllarda Ertegün ailesi Büyükelçilik konutunda caz geceleri düzenlemeye başladı. Irkçılığın en had safhada olduğu o yıllarda Ertegünler siyahları, beyazları, Yahudi ve Müslümanları aynı çatı altında caz dinlemek ve müzik yapmak için bir araya getirmeyi başardı. Tabii ırkçı Amerikalılar, siyahlar ve beyazların Türk Büyükelçiliği'nde birlikte müzik yapmasından rahatsız oldu. Öyle ki, köleliği en son bırakan eyaletlerden birinin senatörü mektup yolladı. Büyükelçi Münir Ertegün'e hitaben yazılan mektupta, siyahlar ve beyazların birlikte ön kapıdan içeri girmelerinden duyulan rahatsızlık belirtiliyordu. Büyükelçi, sözünü sakınmadan mektuba yanıt verecekti:* "Sayın senatör, biz dostlarımızı evimize ön kapıdan alırız. Sizi de davet ediyoruz. Eğer rahatsızlık hissederseniz arka kapıdan gelebilirsiniz."

ERTEGÜN AİLESİ HAKKINDA BELGESELLER YAPILDI

Washington'daki Türk Büyükelçiliği konutunda başlayan bu ırkçılık karşıtı hareket, sonradan profesyonel müzik yapımcılığına evrildi. Ertegün kardeşler, o dönem ikinci sınıf insan muamelesi gören siyahların mahallelerinde 20 bine yakın kayıt topladılar ve Atlantic Records isimli müzik şirketiyle birçok başarıya imza attılar. Daha sonraki yıllarda Ertegün ailesi hakkında belgeseller, ABD'nin birçok yerinde caz festivalleri ve etkinlikler hiç bitmedi. Bazı festivallerin adı "ön kapı" ya da "açık kapı" oldu.

Bugüne gelirsek, tüm dünyada ırkçılığın arttığı, ötekinin yok sayıldığı, yabancının tehlike algılandığı bir süreç yaşıyoruz. İnsanın ilerlediği kadar gerilediğine şahitlik ediyoruz. Düşününce Ertegün'lerden öğrenecek çok şey var.