Vay Canına
Forum Üyesi
a- Suriye Osmanlı Cemiyeti: 1908’de Paris’te kuruldu.
b- İha el-Arabî (El-ikha): 1908’de İstanbul’da kuruldu.
c- El-Müntedi-ül-Edebî: 1909’da İstanbul’da kuruldu.
d- Cemiyet-ül-iha el-Osmânî: 1909’da Kâhire’de kuruldu.
e- El-İttihâd-ül-Lübnânî: 1909’da Kâhire’de kuruldu.
f- Cemiyet-ül-Kahtâniye: 1909’da İstanbul’da kuruldu.
g- El-Fetat-ül-Ümme el-Arabiyye: 1909’da Paris’te kuruldu.
h- Cemiyet-i Islâhiye: 1912’de Beyrut’ta kuruldu.
ı- El-Lâmerkeziyye: 1912’de Kâhire’de kuruldu.
i- El-Ahd: 1913’de İstanbul’da kuruldu.
Bu cemiyetlerin bâzıları gizli, bâzıları mahallî cemiyetlerdir. Kurucularının çoğu da Osmanlı parlementosunda üye veya Osmanlı ordusundan kaçan Arap asıllı subaylar idi. Âyân âzası Abdülhamîd Zohrâvî, Şefik el-Müeyyed, Rızâ es-Sulh, Tâlib en-Nakîb, Şükrü el-Aselî, Rûbî el-Hâlidî gibi meb’ûslar, Binbaşı Azîz el-Mısrî gibileri bu cemiyetlerin kurucularındandır. Bu kimselerden bir kısmı Birinci Dünyâ Harbi yıllarında ünlü İngiliz casusu Lawrence ile işbirliği yaparak, Osmanlılar aleyhine çalıştılar. Bu cemiyetlerin İngilizlerin desteğiyle çalışmaları netîcesinde Osmanlı toprakları parçalandı.
Böylece Osmanlı târihinde önemli yer tutan cemiyetler, faydalıları bir tarafa bırakılırsa, Osmanlı Devleti’nin parçalanmasında ve yıkılmasında büyük rol oynadılar.
1) Türkiye’de Siyasal Partiler (T.Z. Tunaya, İstanbul-1984); cild-1, sh. 367
2) Düstûr; Tertîb-i sâni; cild-1, sh. 610
3) Modern Türkiye’nin Doğuşu; sh. 201, 217, 422, 432
4) Yeni Osmanlılar Târihi; sh. 120
5) Beşiktaş Cem’iyet-i İlmiyesi (B.İhsânoğlu. Belleten, sene 1987, sayı-200); sh. 801
6) Târih-i Cevdet; cild-12, sh. 184
7) İnkılâb Târihimiz ve Jön Türkler (E. Kuran); sh. 224
8) Osmanlı İttihâd Terakkî Cemiyeti ve Jön Türkler; sh. 189, 380
9) Türk İnkılâb Târihi; cild-1, sh. 306
10) XIX. Yüzyıl Türk Edebiyatı; sh. 150
11) Makedonya Eşkıyalık Târihi; sh. 94
b- İha el-Arabî (El-ikha): 1908’de İstanbul’da kuruldu.
c- El-Müntedi-ül-Edebî: 1909’da İstanbul’da kuruldu.
d- Cemiyet-ül-iha el-Osmânî: 1909’da Kâhire’de kuruldu.
e- El-İttihâd-ül-Lübnânî: 1909’da Kâhire’de kuruldu.
f- Cemiyet-ül-Kahtâniye: 1909’da İstanbul’da kuruldu.
g- El-Fetat-ül-Ümme el-Arabiyye: 1909’da Paris’te kuruldu.
h- Cemiyet-i Islâhiye: 1912’de Beyrut’ta kuruldu.
ı- El-Lâmerkeziyye: 1912’de Kâhire’de kuruldu.
i- El-Ahd: 1913’de İstanbul’da kuruldu.
Bu cemiyetlerin bâzıları gizli, bâzıları mahallî cemiyetlerdir. Kurucularının çoğu da Osmanlı parlementosunda üye veya Osmanlı ordusundan kaçan Arap asıllı subaylar idi. Âyân âzası Abdülhamîd Zohrâvî, Şefik el-Müeyyed, Rızâ es-Sulh, Tâlib en-Nakîb, Şükrü el-Aselî, Rûbî el-Hâlidî gibi meb’ûslar, Binbaşı Azîz el-Mısrî gibileri bu cemiyetlerin kurucularındandır. Bu kimselerden bir kısmı Birinci Dünyâ Harbi yıllarında ünlü İngiliz casusu Lawrence ile işbirliği yaparak, Osmanlılar aleyhine çalıştılar. Bu cemiyetlerin İngilizlerin desteğiyle çalışmaları netîcesinde Osmanlı toprakları parçalandı.
Böylece Osmanlı târihinde önemli yer tutan cemiyetler, faydalıları bir tarafa bırakılırsa, Osmanlı Devleti’nin parçalanmasında ve yıkılmasında büyük rol oynadılar.
1) Türkiye’de Siyasal Partiler (T.Z. Tunaya, İstanbul-1984); cild-1, sh. 367
2) Düstûr; Tertîb-i sâni; cild-1, sh. 610
3) Modern Türkiye’nin Doğuşu; sh. 201, 217, 422, 432
4) Yeni Osmanlılar Târihi; sh. 120
5) Beşiktaş Cem’iyet-i İlmiyesi (B.İhsânoğlu. Belleten, sene 1987, sayı-200); sh. 801
6) Târih-i Cevdet; cild-12, sh. 184
7) İnkılâb Târihimiz ve Jön Türkler (E. Kuran); sh. 224
8) Osmanlı İttihâd Terakkî Cemiyeti ve Jön Türkler; sh. 189, 380
9) Türk İnkılâb Târihi; cild-1, sh. 306
10) XIX. Yüzyıl Türk Edebiyatı; sh. 150
11) Makedonya Eşkıyalık Târihi; sh. 94
