Seçime aylar kala hem hangi seçim kanununun uygulanacağı hem de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın adaylığına ilişkin tartışmalar sonuçlanmış değil.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın önlerinde beş ay kaldığı sözleri, Mayıs ayında erken seçim ihtimalini artırdı. İktidarın, kendileri için avantaj sağlaması amacıyla çıkardığı 6 Nisan 2022 tarihli seçim kanunu ile seçime gitmek istediği biliniyor.
Anayasanın 67. maddesi son fıkrasına göre, "Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz."
Bu maddeye göre, seçim kanunları ancak yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl sonra uygulanabildiği için, 7393 sayılı 6 Nisan 2022 tarihli kanun da ancak 6 Nisan 2023 tarihinden sonra geçerli olacak.
Bu bilinmesine rağmen, Nisan ya da Mayıs'ta yapılacak bir erken seçim için Şubat ya da Mart ayında karar alınacak olması, soruna neden olabilecek bir sonuç ortaya çıkarıyor.
Nisan ya da Mayıs seçimi için karar, 6 Nisan'dan önce alınacağı için, bu durumda yeni seçim kanunun uygulanıp uygulanmayacağının tartışmalı olduğu belirtiliyor.
CHP İstanbul Milletvekili ve TBMM Anayasa Komisyonu üyesi Prof İbrahim Kaboğlu, Muhalif'e, "7393, 6 Nisan sonrası yapılacak seçimlerde uygulanır. 6 Nisan öncesi seçimlerin yenileme kararının verilmesi durumunda, bu karar tarihi, 7393'ün yürürlüğe girişinden itibaren bir yıl dolmadan alınması nedeniyle, bu durumda da 7393'ün uygulanamayacağına dair görüşler nedeniyle konu tartışmalıdır." dedi.
Prof Kaboğlu, 6 Nisan öncesinde alınacak seçim kararı sonucunda, mevcut seçim kanununun mu, yoksa 7393 sayılı seçim kanununun uygulanacağı konusundaki kararı Yüksek Seçim Kurulu'nun vereceğini belirtti.
Erdoğan'ın adaylığı
Prof Kaboğlu, anayasaya göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın adaylık şartlarının açık olduğunu belirterek, "Anayasa madde 116/3 hükmü açık. Seçimlerin yenilenmesine TBMM'nin karar vermesi durumunda cumhurbaşkanı üçüncü kez aday olabilir." dedi.
Anayasanın 116. maddesinin üçüncü fıkrası, "Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir." hükmünü getiriyor.
Bu fıkra nedeniyle, seçim kararını Meclis almadığı takdirde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bir kez daha aday olamayacağını ifade ediliyor.
Anayasanın 116. maddesinin birinci fıkrası ise, Meclis'in seçim kararı vermesine ilişkin şartları açıklıyor:
"Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç (360) çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır."
Buna göre, Nisan ya da Mayıs aylarındaki bir seçim için Meclis'te 360 oyla karar alınabilir. Meclis'ten bu karar alınarak seçime gidilmesi halinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, bir kez daha aday olmasına ilişkin tartışmalar da ortadan kalkar.
Ancak AKP (286), MHP (48) ve BBP'nin (1) oy toplamı 335. Cumhur İttifakı'nın, Meclis'in beşte üç çoğunluğu olan 360 oyla seçim kararı alabilmek için muhalefetin desteğine ihtiyacı var.
Muhalefet, yeni seçim kanunu değil, mevcut seçim kanunu ile seçime gidilebilmesini sağlamak için, ancak 6 Nisan 2023 öncesindeki bir seçime destek vereceğini açıkladı. İktidar ise bunu kabul etmiş görünmüyor.
Bu durumda anayasaya göre, Cumhurbaşkanı'nın seçimi yenileme kararı alabilme imkânı var. Prof Kaboğlu, Cumhurbaşkanı'nın Meclis'i fethetme yetkisinin olmadığını ama seçim yenileme kararı olduğuna dikkat çekti.
"Cumhurbaşkanı'nın Meclis'i feshetme yetkisi bulunmadığını ben söylemiyorum, buna anayasa kapalı. Bu nedenle, anayasa madde 116 gereği sadece yenilenmesine karar verebilir. Süre konusunda da yasa maddesi açık. 2839 sayılı kanunun 3. Maddesine göre, (Yenilenme kararının cumhurbaşkanınca verilmesi halinde, bu kararın verildiği günden sonra gelen doksanıncı günü takip eden ilk Pazar günü oy verilir.)"
Seçime giderken, bu tartışmalı konularda Yüksek Seçim Kurulu'nun kararı önemli olacak. Onbir üyeli YSK'da 5 üyenin süreleri 24 Ocak'ta sona ereceği için bu ay içinde, Yargıtay ve Danıştay'da yeni üyelerin seçimi yapılacak. YSK'nın yeni üyeleriyle birlikte bu iki konuda vereceği karar, seçimi de etkileyecek.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın önlerinde beş ay kaldığı sözleri, Mayıs ayında erken seçim ihtimalini artırdı. İktidarın, kendileri için avantaj sağlaması amacıyla çıkardığı 6 Nisan 2022 tarihli seçim kanunu ile seçime gitmek istediği biliniyor.
Anayasanın 67. maddesi son fıkrasına göre, "Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz."
Bu maddeye göre, seçim kanunları ancak yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl sonra uygulanabildiği için, 7393 sayılı 6 Nisan 2022 tarihli kanun da ancak 6 Nisan 2023 tarihinden sonra geçerli olacak.
Bu bilinmesine rağmen, Nisan ya da Mayıs'ta yapılacak bir erken seçim için Şubat ya da Mart ayında karar alınacak olması, soruna neden olabilecek bir sonuç ortaya çıkarıyor.
Nisan ya da Mayıs seçimi için karar, 6 Nisan'dan önce alınacağı için, bu durumda yeni seçim kanunun uygulanıp uygulanmayacağının tartışmalı olduğu belirtiliyor.
CHP İstanbul Milletvekili ve TBMM Anayasa Komisyonu üyesi Prof İbrahim Kaboğlu, Muhalif'e, "7393, 6 Nisan sonrası yapılacak seçimlerde uygulanır. 6 Nisan öncesi seçimlerin yenileme kararının verilmesi durumunda, bu karar tarihi, 7393'ün yürürlüğe girişinden itibaren bir yıl dolmadan alınması nedeniyle, bu durumda da 7393'ün uygulanamayacağına dair görüşler nedeniyle konu tartışmalıdır." dedi.
Prof Kaboğlu, 6 Nisan öncesinde alınacak seçim kararı sonucunda, mevcut seçim kanununun mu, yoksa 7393 sayılı seçim kanununun uygulanacağı konusundaki kararı Yüksek Seçim Kurulu'nun vereceğini belirtti.
Erdoğan'ın adaylığı
Prof Kaboğlu, anayasaya göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın adaylık şartlarının açık olduğunu belirterek, "Anayasa madde 116/3 hükmü açık. Seçimlerin yenilenmesine TBMM'nin karar vermesi durumunda cumhurbaşkanı üçüncü kez aday olabilir." dedi.
Anayasanın 116. maddesinin üçüncü fıkrası, "Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir." hükmünü getiriyor.
Bu fıkra nedeniyle, seçim kararını Meclis almadığı takdirde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bir kez daha aday olamayacağını ifade ediliyor.
Anayasanın 116. maddesinin birinci fıkrası ise, Meclis'in seçim kararı vermesine ilişkin şartları açıklıyor:
"Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç (360) çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır."
Buna göre, Nisan ya da Mayıs aylarındaki bir seçim için Meclis'te 360 oyla karar alınabilir. Meclis'ten bu karar alınarak seçime gidilmesi halinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, bir kez daha aday olmasına ilişkin tartışmalar da ortadan kalkar.
Ancak AKP (286), MHP (48) ve BBP'nin (1) oy toplamı 335. Cumhur İttifakı'nın, Meclis'in beşte üç çoğunluğu olan 360 oyla seçim kararı alabilmek için muhalefetin desteğine ihtiyacı var.
Muhalefet, yeni seçim kanunu değil, mevcut seçim kanunu ile seçime gidilebilmesini sağlamak için, ancak 6 Nisan 2023 öncesindeki bir seçime destek vereceğini açıkladı. İktidar ise bunu kabul etmiş görünmüyor.
Bu durumda anayasaya göre, Cumhurbaşkanı'nın seçimi yenileme kararı alabilme imkânı var. Prof Kaboğlu, Cumhurbaşkanı'nın Meclis'i fethetme yetkisinin olmadığını ama seçim yenileme kararı olduğuna dikkat çekti.
"Cumhurbaşkanı'nın Meclis'i feshetme yetkisi bulunmadığını ben söylemiyorum, buna anayasa kapalı. Bu nedenle, anayasa madde 116 gereği sadece yenilenmesine karar verebilir. Süre konusunda da yasa maddesi açık. 2839 sayılı kanunun 3. Maddesine göre, (Yenilenme kararının cumhurbaşkanınca verilmesi halinde, bu kararın verildiği günden sonra gelen doksanıncı günü takip eden ilk Pazar günü oy verilir.)"
Seçime giderken, bu tartışmalı konularda Yüksek Seçim Kurulu'nun kararı önemli olacak. Onbir üyeli YSK'da 5 üyenin süreleri 24 Ocak'ta sona ereceği için bu ay içinde, Yargıtay ve Danıştay'da yeni üyelerin seçimi yapılacak. YSK'nın yeni üyeleriyle birlikte bu iki konuda vereceği karar, seçimi de etkileyecek.
