Mahsa Amini protestoları 100. gününde: İran'da geri dönüş yok

İran'da Mahsa Amini'nin ahlak polisleri tarafından öldürülmesinin ardından başlayan protestolarda 100. güne girildi. 1979'daki İslam Devrimi'nin ardından ülkede meydana gelen en şiddetli çatışmalarda şimdiye kadar 69'u çocuk olmak üzere 500'ü aşkın protestocu hayatını kaybetti. 2 gösterici ise idam edildi. Ancak, İranlılar bu ağır bedellere rağmen gösterilerden vazgeçmeyeceklerini ve İran'ın asla eskisi gibi olmayacağını açıkladı.

İnsan Hakları Aktivistlerinin Haber Ajansı'nın (HRANA) bildirdiğine göre, İran'daki protestolarda şimdiye kadar aralarında 69 çocuğun bulunduğu 500'ü aşkın* kişi hayatını kaybetti. Uluslararası Af Örgütü'nün utanç yargılamaları olarak nitelediği infazlarda 2 kişi idam edilirken, en az 26 kişinin daha ölüm cezasıyla yargılanacağı belirtildi. Diğer taraftan, ülkede 2017, 2018 ve Kasım 2019'daki geniş çaplı protestolar yaşansa da son üç aydaki gösteriler İran'da 1979 İslam Devrimi'nden bu yana en şiddetlileri oldu. Halkın sokaklarda* "Kadın, Yaşam, Özgürlük" sloganları attığı gösterilere ülkedeki bazı siyasi isimlerin yanı sıra sanatçılar ve futbolcular da destek verdi. Ayrıca gösteriler dünyanın dört bir yanına sıçradı. Protestolara katılan bazı ünlü oyuncular da tutuklandı ya da sürgüne gönderildi.* Onlardan biri olan Taraneh Alidoosti, başörtüsüz bir fotoğrafını ve protestoculara destek veren bir mesaj paylaştıktan sonra tutuklanarak Evin Hapishanesi'ne gönderildi. Alidoosti'nin rol aldığı Oscarlı The Salesman (Satıcı) filminin yönetmeni olan Asghar Farhadi, "Taraneh ile dört filmde çalıştım. Şu anda halkına hakli bir şekilde destek verdiği için adaletsiz bir şekilde hapishanede tutuluyor. Eğer böyle bir destek suçsa, bu topraklardaki on milyonlarca insan suçlu" diye konuştu. Ülkeyi terk eden bir diğer önemli İranlı aktris Pegah Ahangarani ise konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Her iki taraf da radikalleşti, rejim baskı yapıyor ve film endüstrisindeki insanlar buna tepki veriyor. İrani Mahsa Amini öncesi döneme geri dönemez" dedi. Öte yandan, bir başka tanınmış İranlı aktör olan Hamid Farrokhnezhad, bu ayın başlarında ABD'ye taşındı ve İran Dini Lideri Ali Hamaney'i hemen "diktatör" olarak nitelendirerek onu Franco, Stalin ve Mussolini ile karşılaştırdı. İran'ın en ünlü eski futbolcularından biri olan ve Dubai'de yaşayan Ali Kerimi de protestolara destek verdi. İran istihbarat ajanlarının onu öldürmekle tehdit ettiğini ve bu durumun* sonunda ABD'ye taşınmasına yol açtığını söyledi. Karimi, 14 milyondan fazla takipçisiyle Instagram hesabında İran rejiminin en ünlü eleştirmenlerinden biri olarak tanınıyor.*Bir başka İranlı futbolcu* Ali Daei, ülke çapındaki bir grevi desteklemek için dışarı çıktıktan sonra İran yargısı tarafından kuyumcu dükkanı ve restoranı kapatıldı. Tahran'da 13 Eylül'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi ülkede infiale yol açmıştı. Emini'nin 17 Eylül'de memleketi Sakkız kentindeki cenaze töreni sonrasında başlayan gösteriler, ülkenin birçok kentine yayılmıştı.