Küresel bazda sıkılaşan finansal koşullar temerrüt ve iflasları artırdı

Merkez bankalarının enflasyonla mücadele kapsamında faiz oranlarını artırması ve tahvil getirilerindeki yükseliş borçlanmayı daha maliyetli hale getirirken temerrüde düşen veya iflas eden şirketlerin sayısı da artış gösterdi.

Dünyanın en büyük ekonomisi ABD'de Merkez Bankası (Fed) politika faizini 22 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25-5,50 aralığına yükseltirken Avrupa Merkez Bankasının refinansman faizi yüzde 4,50'ye, mevduat faizi yüzde 4'e ve marjinal fonlama faizi yüzde 4,75'e ulaştı. Merkez bankalarının agresif para politikası sıkılaşmasına rağmen enflasyon, başta ABD ve Avrupa olmak üzere birçok ekonomide alışılmışın dışında yüksek kalmaya devam ediyor. Son veriler ABD'de enflasyonun yavaşladığına işaret ederken, enflasyonu hedef seviyeye indirmek için bir süre daha sıkı seviyede kalması beklenen faiz oranları finansal koşullar üzerinde baskı oluşturmayı sürdürüyor. Yüksek enflasyonla mücadele kapsamında ucuz finansman dönemine faiz artışlarıyla son verilmesi nedeniyle şirketlerin borçlanma maliyetleri de yükseliyor. Tahvil piyasalarındaki satış baskısıyla yükselen tahvil faizleri de yaz aylarından bu yana finansal koşulların sıkılaşmasına katkıda bulundu. Öte yandan, yükselen tahvil faizleri ABD'de şirketlerin fonlama maliyetlerini artırdı, bazılarının karlılığını olumsuz etkiledi. Rusya-Ukrayna Savaşı ile İsrail ve Filistin arasındaki çatışmaların beslediği jeopolitik gerginlikler ve küresel belirsizlik ortamı da borçlu şirketler için iflas ve temerrüt riskini artırdı. ZİRVE YAPMASI BEKLENİYOR 10 yılı aşkın süredir düşük faiz oranlarıyla ucuz borca alışan işletmeler, borçlanmanın daha maliyetli hale gelmesiyle faiz giderlerini karşılamakta ve borcu ödemekte zorlanıyor. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's'in raporuna göre, küresel temerrüt oranı ekim ayı itibarıyla yüzde 4,5 ile 2021'den bu yana en yüksek seviyesinde kalmaya devam ediyor. Söz konusu oranın, faiz oranlarının yükseldiği, finansman koşullarının sıkılaştığı ve enflasyonun yüksek kalmaya devam ettiği bir dönemde yüzde 4,1 olan tarihsel ortalamanın da üzerinde olduğu dikkati çekiyor. Moody's'in raporunda, küresel temerrüt oranın bu yıl yüzde 4,7 olmasının ve 2024'ün ilk çeyreğinde yüzde 4,8 ile zirve yapmasının beklendiği belirtiliyor. Söz konusu oranın Ekim 2024'e kadar yüzde 3,9-4 seviyesinde dengeleneceği tahmin ediliyor. MEGA İFLASLARDA ARTIŞ Uluslararası sigorta şirketi Allianz'a göre, yavaşlayan büyüme ve sıkılaşan kredi koşulları nedeniyle dünya genelinde iflasların bu yıl yüzde 21 artması bekleniyor. Danışmanlık firması Cornerstone'un verilerine göre, bildirilen varlıkları 1 milyar doların üzerinde olan şirket iflaslarının sayısı da artıyor. Sadece yılın ilk yarısında ABD'deki mega iflasların sayısı 2022'deki tüm yıl toplamı olan 16'ya ulaştı ve 2005-2022 yarı yıl ortalaması olan 11'i aştı. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P Global'in verilerine göre ise ABD'de bu yıl kasım sonu itibarıyla 591 büyük şirket iflas koruma talebinde bulunurken, 2023'ün 2010'dan bu yana en fazla iflas başvurusunda bulunulan üçüncü yıl olduğu dikkati çekti. ABD'de Kovid-19 salgınının etkili olduğu 2020'de 639, 2021'de 406 ve 2022'de 372 şirket iflas başvurusunda bulunmuştu. Tüketici harcamaları güçlü kalmaya devam etse de bazı sektörler daha çok iflasa maruz kalırken, bu yılın 11 ayında en fazla iflasın yaşandığı sektörler; isteğe bağlı tüketim ürünleri, sanayi, sağlık hizmetleri, finansal hizmetler, temel tüketici ürünleri olarak sıralandı. Bu yıl ABD'de çeşitli sektörlerden 1 milyar doların üzerinde yükümlülüğü bulunan 21 şirket iflas etti. Söz konusu şirketler arasında en fazla varlığı bulunan şirket, mart ayındaki iflasıyla bankacılık sektörünün sağlığına ilişkin endişeleri gündeme taşıyan Silikon Vadisi Bankası Grubu oldu. İFLASLAR EN YÜKSEK SEVİYEYİ GÖRDÜ Avrupa'da da yüksek faiz oranları ve zorlu finansman koşullarının işletmelere yük oluşturması nedeniyle iflaslarda artış görüldü. Eurostat verilerine göre, Avrupa Birliği'nde (AB) iflas bildirimleri bu yılın ikinci çeyreğinde 2015'ten sonraki en yüksek seviyeye ulaştı. Bu yılın nisan-haziran döneminde Avrupa'da iflas eden şirketlerin sayısı bir önceki çeyreğe göre yüzde 8,4 arttı. Yılın ikinci çeyreğinde Avrupalı şirketlerin iflas bildirimleri art arda 6'ncı çeyrekte artış gösterirken, yılın üçüncü çeyreğinde iflas bildirimlerinde önceki çeyreğe kıyasla yüzde 5,8'lik azalış kaydedildi. Scope Ratings'in konuya ilişkin bir analizinde, Avrupa'nın kurumsal temerrütlerde artışla karşı karşıya olduğu ve iflasların ancak 2024'ün sonlarında, 2025'in başlarında durağanlaşacağı ifade edildi.