Kraliçe arı ve işçi arı arasındaki farklar

Bilim insanları arı larvalarının işçi ya da kraliçe olarak gelişimlerinin belirlenmesinde bitki RNAlarının rol oynayabileceğini gösterdi.
"Sınıfsal" farklılaşma, sosyal böceklerin gelişim sürecindeki temel dönüşümlerden biri. Dişi bal arıları sınıfsal farklılaşma değişimi sonucunda morfolojik, fizyolojik ve sosyal işlevleri bakımından apayrı özelliklere sahip işçi arılara ya da kraliçe arıya dönüşür.

Kraliçe arılar daha büyük vücuda, daha hızlı gelişme ve üreme becerilerine sahipken işçi arılar çoğunlukla kısır olur. Vücutları daha küçük olan işçi arılar besin toplama ve larva bakımını üstlenmekle görevlidir. Bir kovanda genellikle tek bir kraliçe ve onbinlerce işçi arı yaşar.

İşçilerin ve kraliçenin genleri aynı olduğu için, dişi bal arılarının iki farklı şekilde gelişmesinde genetik faktörlerin rolü olmadığı, aradaki farkın sebebinin larva dönemindeki beslenme şekilleri olduğu uzun zaman önce farkedilmişti.

Bakıcı arıların salgıladığı "arı sütü" ile beslenen larvaların kraliçe arıya dönüştüğü, çiçektozu ve bal karışımı ("arı yemi") ile beslenenlerin ise işçi arı olarak geliştiği biliniyordu. Birçok araştırmacı arı sütünde bulunan maddelerin kraliçe arı gelişiminde rol oynadığını düşünüyordu.

Yeni bir çalışmada ise işçi arıların beslendiği arı yeminin içindeki bitkisel RNAların, özellikle de mikroRNAların* (miRNA) işçi arıların gelişimini kontrol ettiği ve gelişimlerinde gecikmelere sebep olduğu görüldü.

YALANCI ANA ARI DURUMU NEDİR

Bir koloninin ana arısı yok olduğunda, kolonide genç yavru (yumurta ya da larva) mevcut ise işçi arılar bu yavrulardan yeni bir ana arı yetiştiriyor. Böylece koloninin sürekliliği sağlanıyor. Ancak ana arısız kalmış bir koloniye arıcı tarafından zamanında müdahale edilmezse ya da koloni doğal olarak yeni bir ana arı üretemezse, işçi arılardan bazıları diğer işçi arılar tarafından arı sütü ile besleniyor. Bu sayede bu işçi arıların normal şartlarda aktif olmayan yumurtalıkları gelişiyor ve yumurta üretimine elverişli hale geliyor. Yumurtlamaya başlayan bu işçi arılara da yalancı ana arı deniliyor.

Yalancı ana arı (yalancı kraliçe) sadece döllenmemiş yumurta verebiliyor. Bu döllenmemiş yumurtalardan ise sadece erkek arılar çıkıyor. Bu sebeple koloni zamanla erkekleşiyor ve en sonunda da sönüyor. Erkek arılar polen veya bal özü toplayamadığı gibi yavru gıdası da üretemiyor. Erkek arının çiftleşme dışında hiçbir görevleri olmadığı için bu cins kolonide hazır tüketici konumunda bulunuyor. Bu yüzden de erkek arılar, ana arı üretim dönemi bittikten sonra işçi arılar tarafından koloniden zorla dışarı atılarak ölüme terk ediliyor.

KRALİÇE ARI NE KADAR YAŞAR

Daha önce de bahsettiğimiz üzere, kraliçe arı ömrü doğal şartlarda altı yıla kadar olabiliyor. Ancak ana arı yaşlandıkça, verimi; bir başka ifadeyle yumurtlama gücü düşüyor. Bu sebeple teknik arıcılıkta ana arı her yıl ya da en fazla her iki yılda bir arıcı tarafından değiştiriliyor. Bu işlem, yaşlanan ve verimi düşen ana arının ya oğul yöntemi ile ya da öldürülüp yenisinin üretilmesi yoluyla koloni tarafından da yapılabiliyor.