İstanbul İşgücü Piyasası Raporu: Üniversite mezunu kadınların işsizliği artmaya devam

I?stanbul Bu?yu?ks?ehir Belediyesi is?tirak s?irketi I?SPER (I?stanbul Personel Yo?netim A.S?.), istihdama yo?nelik politikaların tasarlanması ve uygulanmasına, is?gu?cu? piyasası sorunlarının c?o?zu?mu?ne katkı ve yo?n sag?layacak "İstanbul İşgücü Piyasası: Gu?ncel Go?ru?nu?m ve Yapısal O?zellikler 2022" konulu aras?tırma raporunu kamuoyuna sundu.
Raporda, I?stanbul I?s?gu?cu? Piyasası'nda 2014-2022 do?neminde meydana gelen gelis?meler ve ortaya c?ıkan sorunlar, Tu?rkiye I?s?gu?cu? Piyasası ile kars?ılas?tırmalı olarak incelendi.

I?stanbul I?s?gu?cu? Piyasası'nın olumlu ve olumsuz temel o?zelliklerinin yanı sıra o?zelikle eg?itimli kadınlarda is?sizlig?inin boyutları, uzun su?reli is?sizlig?in nedenleri, is?sizlik sigortasının dıs?layıcı boyutları, c?alıs?anların is?ten memnuniyetsizlig?i, is?gu?cu? arz ve talebinde uyumsuzluk, beceri ac?ıg?ı, inaktivite, enflasyonda ani ve sert yu?kselis?in yarattıg?ı sorunlar, I?BB'nin eg?itim ve istihdam konusunda iki o?nemli kurumu Enstitu? I?stanbul I?SMEK ve Bo?lgesel I?stihdam Ofisleri, raporun dikkati c?eken konu bas?lıkları olarak tespit edildi.

I?BB Genel Sekreter Yardımcısı Zeynep Neyza Akc?abay, is?gu?cu? piyasasında beceri ac?ıg?ı ve vasıfsızlık sorununa dikkati c?ekerek, "Aras?tırma sonuc?ları firmaların hem beyaz yaka hem de mavi yaka is?gu?cu?nde aradıkları mesleki beceri ve yetkinlikleri bulamadıklarını go?steriyor. Eg?itim sistemi is?gu?cu?nu? istihdama hazırlamada yetersiz. Genc?ler bu durumun farkında. U?niversiteden mezun olan genc?lerin is? bulabilmek ic?in mesleki ve beceri eg?itimlere yo?neldig?ini go?ru?yoruz. Du?s?u?k eg?itimli ve vasıfsız is?sizlerin de mesleki eg?itimlere giderek artan bir talebi var: I?BB Enstitu? I?stanbul I?SMEK mesleki eg?itim programlarına katılma hevesi go?sterenlerin oranı, 2021'den 2022'ye tam 10 yu?zde puan artıs?la yu?zde 41,7'den yu?zde 51,7'ye yu?kseldi. Ayrıca kadınların mesleki eg?itim almaya erkeklere kıyasla daha hevesli oldug?unu go?ru?yoruz" dedi.

I?BB Bas?kan Danıs?manı Yig?it Og?uz Duman, I?stanbul is?gu?cu? piyasasındaki arz ve talepteki uyumsuzlug?a dikkati c?ekti. Duman, şunları söyledi:

"I?stanbul'da bas?ta yu?ksek kira artıs?ları olmak u?zere hızla yu?kselen enflasyon kars?ısında artan asgari u?cretler is? arayanları tatmin etmiyor, bu u?cret seviyelerinden c?alıs?mak istemiyorlar. Firmalar bos? kadrolarını doldurmada zorlanıyor, is?sizlik katılas?ıyor. I?BB Bo?lgesel istihdam Ofislerine is? arayanların bas?vuru oranı bir yılda yu?zde 4,3'ten yu?zde 12'ye neredeyse u?c? katına yu?kseldi. O?te yandan firmalar da artan maliyetlerini fiyatlarına yansıtamadıklarını, kar marjlarının daraldıg?ından s?ika?yet ediyor. Yu?ksek enflasyon hem mal ve hizmet piyasalarını hem de is?gu?cu? piyasasının du?zgu?n c?alıs?masını engelliyor."

I?SPER A.S?. Genel Mu?du?ru? Banu Sarac?lar, aras?tırma sonuc?larının istihdamda cinsiyet es?itsizlig?inin artarak devam ettig?ini gösterdiğini belirterek, "Kadın istihdam oranı I?stanbul'da yu?zde 30,4, bu da demek oluyor ki yu?zde 64,6 olan erkek istihdam oranının yarısından daha az. Genc? is?sizlik oranı kadınlarda yu?zde 26,2, erkeklerde yu?zde 17,7; cinsiyet farkı tam 8,5 puan. U?cret es?itsizlig?i de kadınların aleyhine. Kadınlar is?e giris?te yu?zde 11 daha du?s?u?k u?crete razı. I?s?yerinde terfi ve yu?kselme olanaklarına kadınlar erkekler kadar sahip deg?il. O?rnekleri c?og?altmak mu?mku?n. Halbuki, firma yo?neticileri verimlilik ve is? disiplininde kadın c?alıs?anların en az erkekler kadar bas?arılı oldug?unu so?ylu?yor. Cinsiyet es?itsizlig?ini gidermek ic?in aktif is?gu?cu? politikalarını daha etkin uygulamalıyız" dedi.

"Kadınlarda eğitim düzeyi yükseldikçe işsizlik artıyor"

Rapor, I?stanbul'da eg?itim durumu ve is?sizlikle ilişkin c?arpıcı sonuc?ları go?zler o?nu?ne seriyor. Bir o?nceki aras?tırma ile paralel olarak; I?stanbul'da eg?itimli genc? nu?fus oranı yu?kselirken bu artıs?ın kadınlarda erkeklere oranla daha fazla olması dikkati c?ekiyor. Rapora göre, I?stanbul'da yu?ksek eg?itimli kadınların sayısı 2014'ten 2021'e yu?zde 64,4 artıs?la 528 binden 868 bine yu?kseldi. Ko?tu? haber ise eg?itimli kadınların is? bulmalarının zaman ic?inde giderek gu?c?les?mesi. Yani eg?itimli genc? kadınların sayısı artıyor ama bu kadınların is? bulma oranları erkeklere nazaran daha du?s?u?k, is? bulma su?releri de daha uzun. Yu?ksek eg?itimli is?siz kadınların toplam kadın is?sizler ic?indeki payı yu?zde 43,2 gibi u?rku?tu?cu? bir seviyede. Erkeklerde ise bu pay yu?zde 21,8. Uzun su?reli is?sizlik oranları toplam is?siz kadınlarda (yu?zde 40,6) erkeklere (yu?zde 30,9) kıyasla daha yu?ksek. Sonuc? olarak I?stanbul'daki genc? kadın nu?fusun eg?itim du?zeyi artarken, is?sizlik oranları artıyor.

"İstanbul'da istihdama özel sektör yön veriyor"

Aras?tırmanın istihdamla ilişkin sonuc?ları da bir o?nceki yıldan c?ok farklı deg?il. Kadın istihdam oranı bir o?nceki yıla go?re az da olsa artmıs? durumda. I?stanbul'da Ekim 2022 itibarıyla istihdam seviyesi, 6 milyon 115 bin kis?i olarak tahmin ediliyor. I?stanbul'daki istihdam oranlarına bakıldıg?ında kadınların istihdama katılma oranı (0,2 puan artıs?la) yu?zde 29,8 erkeklerde yu?zde (1,4 puan artıs?la) 66,4 olarak tahmin ediliyor. I?stanbul'da 2022 Ekim ayı itibariyle istihdam yu?ksek oranda (yu?zde 86,3) o?zel sekto?rde gerc?ekles?mis? durumdayken, istihdama katılan kis?ilerin neredeyse yu?zde 90'ı is?veren yanında/yevmiyeli olarak c?alıs?ıyor.

Kayıt dışı çalışma tekrar gündemde

Rapora go?re, kayıt dıs?ı c?alıs?ma sorunu devam ediyor. I?stanbul'da istihdamdaki her sekiz kis?iden biri SGK kaydı olmadan c?alıs?ıyor: yu?zde 87,5'i kayıtlı, yu?zde 12,5'i kayıt dıs?ı. Devlet denetiminin sıkı oldug?u firmalar ile bu?yu?k o?lc?ekli kurumsal firmalarda kayıt dıs?ı c?alıs?maya rastlanmazken daha c?ok ku?c?u?k ve orta o?lc?ekli o?zel is?yerlerinde kayıt dıs?ı c?alıs?ma hala yaygın. Firma yo?neticilerine go?re asgari u?cretteki artıs? ve mu?lteci/go?c?men sayısının artması kayıt dıs?ı c?alıs?ma oranını olumsuz etkiliyor. Asgari u?cret artıs?ının; tekstil/konfeksiyon, toptan/perakende ve lokanta/konaklama sekto?rlerinde kayıt dıs?ılıg?ı artırdıg?ı ifade ediliyor. Mu?ltecilerin en c?ok c?alıs?tıg?ı tekstil/konfeksiyon, yiyecek ic?ecek hizmetleri, imalat ve ins?aat gibi sekto?rlerde kayıt dıs?ı c?alıs?manın yaygın oldug?u anlas?ılıyor. Eg?itim, sag?lık gibi sıkı denetlenen sekto?rlerde ve faaliyet alanı ne olursa olsun bu?yu?k o?lc?ekli kurumsallas?mıs? firmalarda kayıt dıs?ılıg?ın olmadıg?ı belirtiliyor.

İşten memnun olmamanın en büyük sebebi; ücret

I?stanbul'un c?alıs?an kadın ve erkek is?gu?cu?nu?n is?ten memnun olmamasının ortak ve en bu?yu?k nedeni gelir yetersizlig?i. Rapora go?re, her altı c?alıs?andan biri is?inden memnun deg?il. Tu?m c?alıs?anlarda is?ten memnuniyetsizlik oranı yu?zde 17,4 iken bu oran kadınlarda yu?zde 16,5, erkeklerde yu?zde 17,8. I?s?inden memnun olmayanlar, daha iyi bir is? bulamayacaklarını du?s?u?nmeleri sebebiyle bas?ka bir is? arayıs?ına girmedig?ini belirtiyor. Erkeklerde ve kadınlarda eg?itim du?zeyi ile is?ten memnuniyetsizlig?in oranındaki fark dikkati c?ekiyor. Lise ve altı eg?itim seviyesindeki erkeklerin is?ten memnuniyet oranı (yu?zde 20,6) yu?ksek o?g?renimli erkeklere go?re fazlayken, eg?itim du?zeyi yu?ksek olan kadınlarda memnuniyetsizlig?inin de daha yu?ksek oldug?u go?ru?lu?yor. (yu?zde 17,2).

Rapora göre, is?ten memnuniyetsizlik gelir du?zeyleri itibariyle incelendig?inde beklendig?i gibi en yu?ksek memnuniyetsizlik oranı yu?zde 24,1 ile asgari u?crete yakın u?cretli grubu. I?s?ten memnuniyetsizlig?in en o?nemli nedeni, gelir yetersizlig?i (yu?zde 35,6). I?kinci sırada c?alıs?ma saatlerinden memnuniyetsizlik (yu?zde 24,4), u?c?u?ncu? sırada ise yetersiz yu?kselme ve terfi imka?nları (yu?zde 21,5) yer alıyor. U?cret yetersizlig?ine, c?alıs?ma saatlerinin uygunsuzlug?una ve terfi olanaksızlıg?ına kadınların erkeklere kıyasla daha fazla maruz kaldıkları anlas?ılıyor.