Van'da deprem öncesi kuşların çırpınarak telaşlandıkları ve aşırı ses çıkardıkları bilgisi üzerine vatandaşlar ötücü kuşlara ilgi göstermeye başladı. Başta muhabbet kuşları olmak üzere papatya ve kanarya gibi kuşlarının satışları arttı.
Hayvanların deprem dalgaları gelmeden saniyeler önce küçük ön şokları algılayabilecek donanıma sahip oldukları bilgisine dayanan vatandaşlar ötücü kuşlara yöneldi.
Başta muhabbet kuşları olmak üzere birçok ötücü kuşun deprem gelmeden dakikalar önce çırpınarak telaşlandıkları ve aşırı ses çıkardıkları söyleniyor.
Bu çerçevede Kahramanmaraş merkezli meydana depremlerin ardından vatandaşlar petshop mağazalarına akın ediyor. Vatandaşlar burada başta muhabbet kuşları olmak üzere papatya ve kanarya gibi kuşları satın alıyor.
"HAYVANLARDA BÖYLE BİR YETENEK VAR"
Esnaf Fatih Özdemir, birçok hayvanın deprem öncesinden kısa süreli de olsa hissetme özelliklerinin olduğunu belirtti. Sürekli hayvan besleyenlerin bu durumu daha iyi anlayabileceğini ifade eden Özdemir, "Sarsıntı öncesi birden çırpınmaya başlarlar. Sahibi hayvanın huzursuz olduğunu hisseder. Tabi o an deprem aklına gelir mi artık aralarındaki diyaloga bağlıdır. Ancak hayvanlarda böyle bir yetenek var. Kendim de bunu tecrübe edinmişim." dedi.
Van depremi sırasında da kuşların çırpınışını gördüğünü ama aklına o an depremin gelmediğini dile getiren Özdemir, "Biz o an çözene kadar iş işten geçmişti. Allah'tan bir şey olmadı ama o hissiyatı kendi gözlerimizle gördük" diye konuştu.
"MÜTHİŞ BİR TALEP VAR" Muhabbet kuşlarına müthiş bir talebin olduğunu ifade eden Özdemir, sözlerini şöyle sürdürdü: "Üretim taleplere yetişemiyor. Bu yüzden fiyatları da baya yükseldi. Bizler de alımlarda zorluk yaşıyoruz. Sattığımız fiyata hayvan alıyoruz. Deprem kuşu diye herkes almaya başladı. Evde beslemesi de kolay ve zahmetsiz. Hem zaman geçirmek hem de deprem korkusundan daha çok bir talep oldu. Bizler de taleplere yetişemiyoruz."
HAYVANLAR DEPREMLERİ ÖNCEDEN HİSSETTİ Mİ? Hayvanların güçlü depremleri insanlardan önce algılayabildiği fikri eski çağlardan beri var olan bir teori ve bunu destekleyen bilimsel araştırmalar da bulunuyor. Bilim insanları, tıpkı sismolojik makinelerin insan vücudunun algılayamadığı sarsıntıları algılayabilmesi gibi, hayvanların da daha güçlü deprem dalgaları gelmeden saniyeler önce yeryüzünden geçen küçük ön şokları algılayabilecek donanıma sahip olduklarını söylüyor. Hatta bazı araştırmacılar, hayvanların bu sarsıntıları öncü sarsıntılardan önce hissedebileceklerini söylüyor.
HAYVANLAR P DALGALARINI HİSSEDEBİLİYOR ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu'na (USGS) göre, bir depremden önceki saniyelerdeki anormal hayvan davranışları, iki tür sismik dalga arasındaki farkla açıklanıyor. Birincil dalgalar ya da P dalgaları bir depremden ilk yayılan ve merkez üssünden saniyede birkaç kilometre hızla ilerleyen dalgalara deniliyor. USGS, bunların hayvanlar için daha fark edilebilir olduğunu söylüyor. P dalgalarını, zemini yuvarlanma hareketiyle sarsan daha güçlü ikincil veya S dalgaları takip ediyor. Konuya ilişkin USGS kılavuzunda "Çok az insan deprem kaynağından en hızlı ilerleyen ve daha büyük S dalgasından önce gelen daha küçük P dalgasını fark eder. Ancak daha keskin duyulara sahip birçok hayvan, S dalgası gelmeden saniyeler önce P dalgasını hissedebilir." deniliyor.
DEPREMDEN 45 DAKİKA ÖNCE ANORMAL DAVRANMAYA BAŞLADILAR Almanya'da yer alan Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü'nde bu konuda bir araştırmaya öncülük eden Martin Wikelski'nin 2020'de yayınlanan bir çalışmasında ise o ve meslektaşları, hayvanların deprem olup olmayacağını önceden tespit edebilmelerini anlayabilmek için bir çiftlikteki ineklere, köpeklere ve koyunlara elektronik etiketler taktı. Aylar boyunca izlenen hayvanların, yakınlarda tespit edilen sekiz büyük depremin yedisinden önce, 45 dakikadan fazla bir süre boyunca alışılmadık derecede hareketli oldukları görüldü. Diğer taraftan 2016 yılında, ABD'nin Oklahoma eyaletini vuran depremden 15 dakika önce, kuşlar o kadar büyük sayılarda uçuşa geçti ki, radar teknolojisiyle binlercesi havada gözlemlenebilir hale geldi. Romalı yazar Aelian ise M.Ö. 373 bir deprem Antik Yunan şehri Helike'yi yerle bir etmeden önce yılanların, farelerin ve böceklerin kenti terk ettiğini yazdı.
