Bilim insanlarından 2000 bin yıllık el yazmalarını okuyabilenlere 250 bin dolar para

Bilim insanları, İtalya'daki Vezüv Yanardağı'nın patlaması sırasında kömürleşen 2 bin yıllık el yazmalarını okuyabilenlere 250 bin dolar ödül (yaklaşık 4,7 milyon lira) teklif etti. El yazmalarının okunması tarihin en trajik olaylarından biri ile gömülen binlerce yıllık tarihi ve kültürel birikimin açığa çıkmasını sağlayacak.

İtalya'nın Napoli kentinin doğusunda bulunan Vezüv Yanardağı,* MS 79 yılında Pompeii'yi yerle bir ettiğinde, Herculaneum kütüphanesindeki yüzlerce metin gömüldü ve kömürleşti. El yazmalarından bazıları, 1752 yılında Napoli Körfezi yakınlarındaki, bir zamanlar Julius Caesar'ın kayınpederine ait olduğuna inanılan bir binada yeniden günyüzüne çıktı. Ancak, bilim insanları bu yazmaların açılamayacak kadar kırılgan olduğuna karar verdiği için içerikleri bir sır olarak kaldı. Şimdi bir araştırma ekibi, bir yapay zeka sisteminin el yazmaların açılmasına gerek kalmadan, yüksek çözünürlüklü X-ray görüntülerinden harf ve sembolleri oluşturabilen bir algoritma geliştirdi.* Yapay zeka programı, açılmamış el yazmalarının hem yüzeyindeki hem de gizli katmanlarındaki mürekkebi okumak üzere eğitildi. ABD'de yer alan Kentucky Üniversitesi'nde bilgisayar bilimcisi olan baş araştırmacı Profesör Brent Seales, " Yapay zekaya Herculaneum'un mürekkebini okumayı öğrettik. Bu bize tüm el yazmalarının yüzde 50, 70, belki de 80'ini ortaya çıkarma fırsatı veriyor. Tekneyi inşa ettik. Şimdi herkesin binmesini ve bizimle birlikte yelken açmasını istiyoruz." diye konuştu. Seales, dünyanın dört bir yanından araştırma ekiplerinin yapay zeka yazılımını geliştirmelerine ve hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olabileceklerini umduklarını belirterek, "Bir yarışma düzenliyoruz, böylece daha fazla metni okuyabiliriz. Her bir araştırma grubu 150 bin dolar (yaklaşık 2,8 milyon lira) ödül için mücadele edecek. Bu ödül, bu yılın sonundan önce el yazmalarının iç katmanlarındaki dört metin pasajını ilk okuyabilen ekibe verilecek." dedi. Seales, ayrıca 3D X-ray taramalarından el yazmalarının üzerindeki mürekkebi tespit edebilenlere 100 bin dolar (yaklaşık 1,9 milyon lira)* daha ödül verileceğini söyledi. Vezüv Yanardağı, İtalya'nın Campania bölgesinde Napoli Körfezi üzerinde, Napoli'nin yaklaşık 9 km doğusunda ve kıyıdan kısa bir mesafede bulunan bir volkanı oluşturuyor.* Vezüv, daha eski ve çok daha yüksek bir yapının çökmesi sonucu ortaya çıkan, kısmen zirve kalderasının dik kenarıyla çevrili büyük bir koniden oluşuyor. MS 79 yılında Vezüv Yanardağı'nın patlaması Roma şehirleri Pompeii, Herculaneum, Oplontis, Stabiae ve diğer bazı yerleşim yerlerini yok etti. Patlama 33 km yüksekliğe taş, kül ve volkanik gaz bulutu fırlattı. Kesin sayı bilinmemekle birlikte, patlamada binden* fazla kişinin öldüğü düşünülüyor. Olayla ilgili günümüze ulaşan tek görgü tanığı ifadesi ise Genç Plinius'un tarihçi Tacitus'a yazdığı iki mektuptan oluşuyor. Aynı zamanda, Avrupa anakarasında son yüz yıl içinde patlayan tek yanardağ olan Vezüv, dünyanın en tehlikeli yanardağlarından biri olarak kabul ediliyor. Çünkü en az 600 bini tehlike bölgesinde olmak üzere 3 milyon kişi bir patlamadan etkilenecek kadar yakınında yaşıyor.