Ay'a yolculuk neden bu kadar zor?

Dünya'nın yüz binlerce kilometre ötesinde telefon kulübesi büyüklüğünde bir uzay aracı, 50 yılı aşkın bir süre sonra ABD'nin Ay'a geri dönmesini sağladı. İnsanlığın ilk kez yaklaşık 50 yıl önce gerçekleştirdiği ilk başarılı görevden sonra Ay'a iniş girişimlerinin yarısından fazlası başarısızlıkla sonuçlandı.Peki Ay'a yolculuk neden bu kadar zor? ABD neden tekrar denemek için bu kadar bekledi?


Söz konusu Ay'a yolculuk olduğunda başarı garanti etmek çok zor ancak bugün NASA destekli Intuative Machines şirketine ait Odysseus uzay aracı Ay'a 50 yılı aşkın bir sürenin ardından başarılı iniş gerçekleştirdi. Daha önce ABD tarafından Ay yüzeyine inmesi için gönderilen "Peregrine" uzay aracı yaşadığı kritik yakıt kaybı nedeniyle başarısız olarak kontrollü düşürülmüştü. Rusya'nın 47 yıl sonra ilk Ay'a iniş misyonu "Luna 25" , Ağustos 2023'te zorunlu iniş yaparak başarısız oldu. Japonya merkezli Ispace şirketi tarafından geliştirilen bir iniş aracı olan "Hakuto-R" , geçen Nisan ayında benzer bir kaderle karşılaştı.

Sovyetler Birliği'nin "Luna 9"u, Şubat 1966'da Ay'a kontrollü veya "yumuşak" iniş yapan ilk uzay aracı oldu. ABD yalnızca dört ay sonra "Surveyor 1" uzay aracını Ay yüzeyine yollayarak Sovyetleri takip etti. O zamandan bu yana yalnızca üç ülke (Çin, Hindistan ve Japonya) böyle bir dönüm noktasına ulaştı. Üç ülke de 21. yüzyılda ilk kez robot araçlarla Ay yüzeyine ulaştı. ABD, en son 1972'de "Apollo 17" misyonuyla ay yüzeyine insan gönderen tek ülke olmaya devam ediyor. Ancak ABD hükümeti o zamandan bu yana astronot olsun ya da olmasın Ay'a herhangi bir yumuşak iniş yapmayı denemedi bile.

Apollo programının zirvesinde, NASA'nın bütçesi tüm hükümet harcamalarının yüzde 4'ünden fazlasını oluşturuyordu. Bugün, NASA'nın bütçesi hükümet bütçesinin onda biri büyüklüğünde ve Artemis programı kapsamında astronotları Ay'a geri göndermeye çalışırken bile tüm federal harcamaların yalnızca yüzde 0,4'ünü oluşturuyor. Arizona Eyalet Üniversitesi'nden uzay liderliği direktörü Greg Autry, "Apollo üzerinde tam anlamıyla yüzbinlerce insan çalışıyordu. 1960'ların rakamlarına göre 100 milyar dolarlık bir programdı. Bugünün dolarlarıyla multi trilyon dolarlık bir program olacaktır. Onunla kıyaslanacak hiçbir şey yok" dedi.

NASA'nın 1960'lardaki Ay'a iniş aracının planlarını çıkarıp sıfırdan yeniden yaratmasını beklemek gerçekçi değil. Bu görevlerde kullanılan teknolojilerin çoğu, geçtiğimiz yarım yüzyılda bilgi işlem gücü ve malzeme bilimlerinde yapılan büyük atılımlar nedeniyle uzun süredir kullanımdan kaldırıldı. Ay'a iniş yapacak araçlardaki her donanım parçası, 20. yüzyıldakilerden çok farklı tasarlanan modern tedarik zincirlerinden alınmalı veya yeniden tasarlanıp üretilmeli. Apollo misyonları, modern akıllı telefonlardan daha az güçlü bilgisayarlar tarafından kontrol ediliyordu. Kısaca Ay'a inebilmek için çok daha karmaşık bir teknolojik süreç yürütmek gerekiyor.

Teknoloji son elli yılda ilerlerken, Ay'a inişin temel zorlukları aynı kaldı. Birincisi, çok büyük bir mesafe var. Bu, Dünya'dan Ay'a kabaca 402 bin kilometre yolculuk anlamına geliyor. Eğer bir arabayı saatte 97 kilometre hızla Ay'a götürebilseydiniz, bu beş aydan fazla sürerdi. Daha zorla zorluklar arasında zorlu Ay arazisi geliyor. Ay'ın ölü volkanlar ve derin kraterlerle kaplı olması düz iniş bölgeleri bulmayı zorlaştırıyor.