At Nalı Böbrek Nedir?
At nalı böbrek normal şartlarda ayrı olması gereken iki böbreğin kaynaması ile ortaya çıkan ve doğuştan gelen bir farklılıktır. İki böbrek alt kısımlarından birleşerek U şeklini aldığı için at nalı böbrek olarak bilinir. Ana rahmindeki bebeğin 7. ve 9. haftalık gelişimi arasında ortaya çıkmaktadır.
Renal füzyon (böbrek kaynaması) veya süper böbrek olarak da isimlendirilir.
Böbrekler işlevlerini kaybetmez.
Genellikle doğumdan önce tespit edilemez.
Ne Sıklıkla Görülür?
Yaklaşık her 600 doğumdan birinde görülmektedir. Ancak hali hazırda bilinmekte olan at nalı böbrek vakalarının dörtte biri tesadüfen fark edilmiş durumdadır. Çünkü birçok vaka hiçbir belirti göstermez. Dolayısıyla görülme sıklığının biraz daha fazla olması muhtemeldir.
Not: Erkek bebeklerde görülme sıklığı, kız bebeklerin yaklaşık iki katıdır.
Neden Olur?
At nalı böbrek, hamileliğin ilk üç aylık döneminde bebeğin asıl konumlarına doğru ilerlemekte olan böbreklerinin kaynaması ile ortaya çıkıyor. Bu durumla doğrudan ilişkili genetik bir faktör henüz bulunmamıştır. Dolayısıyla genetik bir hastalık olduğunu ifade etmek için eldeki veriler yetersizdir.
Ancak tek yumurta ikizlerinin her ikisinde de görülen vakalar vardır. Ayrıca farklı batında dünyaya gelmiş olsalar bile, birden fazla kardeşte görülme eğilimi vardır. Tüm bunlar at nalı böbreğin genetik etkenlerle ilişkili olabileceğini gösterir.
Hamilelikteki bazı sorunlar ise bebekte at nalı böbrek görülme riskini artırır:
Talitomid gibi hamilelikte zehirli etki gösteren (teratojenik) ilaçların kullanımı
Alkol veya uyuşturucu kullanımı
Şeker hastalığına bağlı olarak gelişebilen bazı nadir problemler
At Nalı Böbrek Hangi Sorunlara Yol Açar?
At nalı böbrek bizzat ve doğrudan herhangi bir belirti vermez. Böbrekler işlevlerini devam ettirir durumdadır. Ama at nalı böbrek, bazı böbrek hastalıklarının ortaya çıkma riskini artırmaktadır. Bu nedenle vakaların üçte birinde hiçbir sorun ortaya çıkmazken, birçok vakada at nalı böbreğe bağlı olarak gelişen problemler doğmaktadır.
1. İdrar Kanalı Darlığı
Böbrekten gönderilen idrarın mesaneye aktarılmasını sağlayan, üreter isimli bir kanal vardır. At nalı böbrek, üreterin böbreğe bağlandığı noktada darlığa yol açabilir. Bu darlığın adı, üreteropelvik bileşke obstrüksiyonudur (UPJ Darlığı). At nalı böbreği olan her üç kişiden birinde görülen bir sorundur. Ortaya çıkan belirtilerin çoğu UPJ darlığına bağlı olarak gelişir.
Bu darlık idrar akışının yavaşlamasına ve böbreklerin zorlanmasına neden olabilir.
UPJ Darlığı söz konusu olursa, aşağıdaki belirtiler görülebilir:
Karında, sırtta veya böğürde ağrı
İdrardan kan gelmesi
Karında bir yumru oluşması
İdrar yollarının herhangi bir noktasında iltihap, buna bağlı olarak ortaya çıkabilen yüksek ateş
Büyüme geriliği
Kusma
2. İdrarın Mesaneden Geri Kaçması
Böbrek reflüsü olarak da bilinen bu sorun, at nalı böbrek vakalarının yarısına yakınında görülmektedir. İdrar kanalı darlığına bağlı olarak veya başka etkenlerle ortaya çıkabilir. İdrar yolu enfeksiyonu riskini tehlikeli oranda artırır.
İdrarın mesaneden geri kaçması (Vezikoüreteral Reflü-VUR) aşağıdaki belirtileri verebilir:
Güçlü ve sürekli idrar yapma isteği
İdrar yaparken yanma
Yapılan idrar miktarının çok az olması, bu nedenle sık idrar yapma
İdrardan kan gelmesi
Enfeksiyon söz konusu olursa bulanık veya beklenmedik şekilde kötü kokulu idrar, yüksek ateş
Karın ağrısı
Not: İdrar yolu enfeksiyonları, diğer bireylerle temelde aynı belirtileri verir. Ancak at nalı böbrek vakalarında böğür ağrısından daha çok karın ağrısı baskın olabilir.
3. Böbrek Taşları
At nalı böbrekte böbrek taşları da oldukça yaygındır. Vakaların %36’sında ortaya çıkmaktadır. Bu durumlarda böbrek taşlarının düşmeme riski de yüksek olabilir. Büyük taşlarda veya taşların düşmesi esnasında aşağıdaki belirtiler görülebilir:
Böğürde, belde veya göbeğin alt kısmında şiddetli sancı
Bulantı ve kusma
İdrar yapmada güçlük, idrarı tam boşaltamama
Kanlı idrar (idrarda kızıla çalan renk)
Not: Hem böbrek taşları nedeni ile, hem de şu ana kadar sıralanan diğer nedenlerle böbrek enfeksiyonu görülme riski daha yüksektir. Böbrek enfeksiyonları idrar yolu iltihapları arasında en tehlikeli olanıdır.
4. Böbrek Büyümesi
At nalı böbrek, böbrek büyümesi (hidronefroz) riskini de artırır. Bu durum karında bir şişlik olarak kendini belli edebilir ancak sadece bir uzman tarafından fark edilecektir.
Böbrek büyümesi aşağıdaki belirtileri verebilir:
Karında ve sırtta ağrı (ağrı kasıklara doğru yayılabilir)
Büyüme ve gelişme geriliği
Bulantı ve kusma
Sık idrara çıkma, idrar yapmada zorluk gibi problemler
5. Böbrek Kanseri
At nalı böbrekte bazı böbrek kanseri türlerinin görülme riski de daha yüksektir. Farklı türlere göre riskler şu şekilde artmaktadır:
Tranzisyonel hücreli tömür görülme riski üç kat fazladır.
Wilms tümörü görülme riski iki kat fazladır.
Karsinoid tümör gibi son derece seyrek görülen bazı kanser türlerinde ise risk en az atmış kat artmaktadır.
Darbeye Açık Olma
At nalı böbrekte, böbreklerin anatomik olarak konumlandıkları yer nedeni ile karından alınan darbelerde hasar görme riski daha yüksektir. Örneğin şiddetli bir araba kazasında böbrekler emniyet kemeri ile kişinin omurgası arasında kalarak hasar görebilmektedir. Yine aynı nedenle temas sporlarında böbrek hasarı oluşma riski daha yüksektir.
Diğer
At nalı böbrekte aşağıdaki sorunların ortaya çıkma riski de düşük oranda artar:
Üretral duplikasyon
Erkek bebeklerde hipospadias veya inmemiş testis (%4 oranında görülmektedir)
Kız bebeklerde bikornuat uterus veya septalı vajina (%7 oranında görülmektedir)
Polikistik böbrek hastalığı
Hidrosefali (beyinde sıvı artışı)
Spina bifida
Not: At nalı böbrek hamilelik veya doğumla ilgili herhangi bir soruna yol açmaz.