Asbest Nedir? İçeriği ve Zararları

Asbest, bir çeşit mineraldir. Bazı özellikleri nedeniyle inşaat, gemi, otomotiv gibi sektörlerde kullanılmıştır. Ancak asbest, insan sağlığına çok zararlıdır. Solunum yoluyla vücuda giren asbest lifleri, akciğer kanseri, akciğer zarı iltihabı, gırtlak ve yumurtalık kanseri gibi hastalıklara yol açabilir. Asbestin zararları anlaşıldığı için pek çok ülkede yasaklanmıştır. Türkiye’de de asbest kullanımı 2011 yılından beri yasaktır.



Asbest: Sihirli Mineralin Korkunç Gerçeği
Asbest, doğada bulunan lifsi kristal yapılı bir mineraldir. Asbest, kolay tutuşmaz, sıcaklığa ve pasa dayanıklı, ısı izolasyonu sağlayan, çimento ve diğer malzemelerle uyumlu bir maddedir. Bu özellikleri nedeniyle, asbest uzun yıllar boyunca sanayide çok sayıda alanda kullanılmıştır. Ancak asbest, aynı zamanda insan sağlığı için çok tehlikelidir. Asbest, solunum yoluyla vücuda girdiğinde, akciğer ve diğer organlarda kanser ve diğer hastalıklara neden olabilir. Asbestin sağlığa zararlı olduğu anlaşıldığı için, pek çok ülkede yasaklanmıştır. Türkiye’de de asbest kullanımı 2011 yılından beri yasaktır. Bu makalede, asbestin tanımı, çeşitleri, kullanım alanları, zararları ve korunma yolları hakkında bilgi verilecektir.

Asbest Nedir?
Asbest, jeolojik olarak silikat bileşimindeki bir grup mineralin ortak adıdır. Asbest, lifsi kristal yapısına sahiptir. Asbest lifleri, çok ince, uzun ve esnektir. Asbest lifleri, ayrıca kimyasal ve fiziksel etkilere karşı dayanıklıdır. Asbest, bu özellikleri nedeniyle “sihirli mineral” olarak da bilinir.

Asbest, mineralojik özelliklerine göre iki gruba ayrılır: Serpantin ve Amfibol. Serpantin grubu asbest, beyaz renkli ve yumuşak yapıdadır. Bu grupta sadece krizotil asbest bulunur. Krizotil asbest, dünyada en çok kullanılan asbest türüdür. Amfibol grubu asbest, mavi, kahverengi, yeşil veya siyah renkli ve sert yapıdadır. Bu grupta krokidolit, amosit, tremolit, antofilit ve aktinolit asbest bulunur. Amfibol grubu asbest, serpantin grubuna göre daha az kullanılmıştır.

Asbest Nerelerde Kullanılır?
Asbest, sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özellikler nedeniyle, sanayide çok çeşitli alanlarda kullanılmıştır. Asbest, özellikle inşaat, gemi, otomotiv, tekstil ve diğer sanayi alanlarında tercih edilen bir ürün olmuştur. Asbestin üç binden fazla kullanım alanı vardır. Asbestin kullanıldığı bazı alanlar şunlardır:

Tavanlar, duvarlar, kirişler ve kolonlar üzerine püskürtme asbest
Asbestli çimento borular, levhalar, kiremitler, şaplar ve harçlar
Asbestli fren ve debriyaj balataları, conta ve keçeler
Asbestli iplik, kumaş, halat, eldiven, önlük, perde ve filtreler
Asbestli ısıtma, soğutma, havalandırma ve elektrik sistemleri
Asbestli yangın söndürme malzemeleri, izolasyon malzemeleri, yapıştırıcılar ve boyalar

Asbestin Zararları Nelerdir?
Asbest, insan sağlığı için çok zararlı bir maddedir. Asbest lifleri, havada solunur hale geldiğinde, akciğerlere yerleşir ve burada birikir. Asbest lifleri, akciğer dokusunda hasara, iltihaba ve yara oluşumuna neden olur. Bu durum, akciğerin çalışmasını bozar ve solunum güçlüğü, öksürük, göğüs ağrısı, kan tükürme gibi belirtilere yol açar. Asbest lifleri, ayrıca akciğer ve diğer organlarda kanser oluşumunu tetikler. Asbestin neden olduğu hastalıkların başında akciğer kanseri, akciğer zarı iltihabı (mezotelyoma), gırtlak ve yumurtalık kanseri gelir. Asbest, ayrıca kalp zarı hasarı, kireçlenme, cilt yaraları gibi diğer hastalıklara da neden olabilir.

Asbestin sağlığa zararlı etkileri, genellikle uzun yıllar sonra ortaya çıkar. Asbeste maruz kalma süresi, miktarı, türü ve kişinin yaş, cinsiyet, sigara kullanımı gibi faktörleri, hastalığın şiddetini ve seyrini etkiler. Asbeste maruz kalan kişiler, düzenli olarak sağlık kontrolünden geçmeli ve belirtilerini doktorlarına bildirmelidir.

Asbestten Korunmak İçin Ne Yapmalı?
Asbestten korunmak için, asbest içeren malzemelerin kullanımından kaçınmak gerekir. Asbest içeren malzemeler, yasal olarak yasaklanmış olsa da, eski binalarda, gemilerde, araçlarda, fabrikalarda hâlâ bulunabilir. Bu nedenle, asbest içeren malzemelerin varlığından şüphelenilen yerlerde, gerekli önlemler alınmalıdır. Asbest içeren malzemelerin sökülmesi, taşınması, depolanması ve bertaraf edilmesi, sadece yetkili ve eğitimli kişiler tarafından yapılmalıdır. Asbest içeren malzemelerle çalışan kişiler, kişisel koruyucu ekipman kullanmalı, iş sonrası temizlik yapmalı ve sağlık kontrollerini ihmal etmemelidir.

Asbest, doğada bulunan ancak insan sağlığına çok zararlı olan bir maddedir. Asbest, geçmişte sanayide çok kullanılmıştır. Ancak asbestin zararları anlaşıldığı için, pek çok ülkede yasaklanmıştır. Türkiye’de de asbest kullanımı 2011 yılından beri yasaktır. Asbest, solunum yoluyla vücuda girdiğinde, akciğer ve diğer organlarda kanser ve diğer hastalıklara neden olabilir. Asbestten korunmak için, asbest içeren malzemelerin kullanımından kaçınmak ve gerekli önlemleri almak gerekir.