sagopakajmer
Forum Üyesi
DENETİM GÖRÜŞÜ VE DENETİM RAPORU
Denetim çalışmasının son aşaması, denetim faaliyetlerinin tamamlanması ve tüm denetim çalışmalarının son kez gözden geçirilerek denetçi görüşünün oluşturulmasıdır.
Denetim çalışmalarının son aşamasında;
Tüm çalışmalar genel olarak gözden geçirilir
Denetim programında yer almayan fakat finansal tabloları ve denetim raporunu etkileyebilecek başka olay ve işlemlerin olup olmadığı araştırılır.
Kanıtların yeterliliği sorgulanır.Gerekirse ilave testler yapılır ve kanıt toplanır.
Sona bırakılmış fakat yapılmamış işler varsa tamamlanır.
Risk ve önemlilikle ilgili değerlendirmeler yapılır.
Çalışma mizanı çalışma kağıtları gözden geçirilir.
Görüş oluşturulur.
Denetimin tamamlanmasında iki temel aşama vardır:
A. DENETİM FAALİYETLERİNİN TAMAMLANMASI
Gelecekteki olası belirsizliklerin incelenmesi
Bilanço tarihinden sonraki önemli olayların incelenmesi
Yönetimden beyan mektubu istenmesi
Analitik testler yapılması
B. DENETİM FAAALİYETLERİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ VE SONUCLANDIRILMASI
Denetim programının gözden geçirilmesi
Çalışma mizanının gözden geçirilmesi
Risk ve önemlilik düzeyinin tekrar gözden geçirilmesi
Çalışma kağıtlarının gözden geçirilmesi
Toplanan kanıtları değerleme ve görüş oluşturma
A.DENETİM FAALİYETLERİNİN TAMAMLANMASI
1.GELECEKTEKİ OLASI BELİRSIZLİKLERİN İNCELENMESİ
Gelecekteki olası belirsizlik, işletme ile üçüncü kişiler arasında süren ;ancak denetim raporunun yazılma tarihinde kesin olarak
sonuçlanmamış,işletmeye gider ve borç doğurma olasılığı olan durumlardır.
Şarta bağlı giderlerin tahakkuku ilkesine göre; bilanço tarihinde var olan sonucu belirsiz olayların gelecekte ortaya çıkma
olasılığına bağlı gider ve zararlar tahakkuk ettirilerek gelir tablosunda;
Borçların tümünün gösterilmesi ilkesine göre; tutarları tahmin edilebilen kesinleşmemiş tüm borçların bilançoda;
Tutarları tahmin edilemeyen borçların da bilanço dipnotlarında gösterilmesi zorunludur.
Işletmeye borç ve zarar getirebilecek olası belirsiz durumlar şunlardır:
Kaybedilmesi durumunda işletmeye borç yükü getirebilecek davalar
Faliye ile devam eden vergi cezası davaları
İşletmenin yerine getirme gücünü aşan sözleşme ve garantiler
İşletmenin 3. kişilere verdiği kefalet yükümlülükleri
Alınması işletme için hayati önem arz eden kredi talepleri
Denetçi işletmeye borç ve zarar yükü getirebilecek olası belirsiz durumlar için kanıt toplarken soruşturma denetim yordamını kullanır. Bu kapsamda:
İşletme yönetimi ve çalışanlar ile görüşmeler yapılabilir.
Yönetim ve genel kurul toplantı tutanakları ,karar defterleri incelenebilir.
Vergi idaresinden işletmeyle ilgili bilgi alınır.
işletmenin borç ilişkisinde olduğu bankalardan bilgi alınır.
İşletme avukatlarıyla görüşülebilir.
Denetçi gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan belirsiz bir olay tespit ettiyse bunu işletme yönetimine iletir,finansal tablolara
yansıtılması gerektiğini belirtirYönetimin finansal tablolarda değişiklik yapmaması ve gelecekteki belirsizliğin önemine göre de*netçi bu durumu raporuna şöyle yansıtır:
Belirsizlik önemli ancak finansal tabloların bütünü için olumlu görüş bildirmeye engel değilse olumlu rapor ve açıklama paragrafı ekler.
Belirsizlik çok önemli ise şartlı olumlu görüş bildirir.
BBelirsizlik işletme için hayati önem arz ediyorsa görüş bildirmekten kaçınabilir.
2.BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ ÖNEMLİ OLAYLARIN İNCELENMESİ
Finansal tablolar 1 Ocak-31 Aralık dönemi için 31 Aralık itibariyle çıkarılır.Ancak finansal tablo hazırlıkları Mart Nisan aylarına kadar sürer. Denetçi raporunun hazırlanması da bu zaman sonunda tamamlanır.
Bilanço tarihi (31 Aralık) ile finansal tabloların düzenlenip açıklandığı süre zarfında meydana gelmiş olayların bilanço dip‑
notlarında gösterilmesi gerekir.Örneğin bilanço tarihinden sonra meydana gelmiş bir doğal afet (yangın,sel,deprem... gibi) ve zararları ,büyük kredi anlaşmaları gibi.
Denetçi bilanço sonrası önemli olayları ortaya çıkarabilmek için şu yordamları kullanabilir:
31 Aralık sonrası yapılmış işlemler ve kayıtların incelenmesi
İşletme tarafından düzenleniyorsa ara mali tabloların incelenmesi
Yönetim kurulu kararları ve toplantı tutanaklarının incelenmesi
İşletme avukatlarıyla görüşme yapma
Denetçi böyle bir olay tespit ettiğinde bunu işletme yönetimine iletir, bilanço dipnotlarında belirtilmesini ister.Denetçi olayın önem derecesine göre olumlu rapor verip açıklama paragrafı ekleyebilir; şartlı olumlu ya da olumsuz görüş bildirebilir.
3.YÖNETİMDEN BEYAN MEKTUBU İSTENMESİ
Finansal tabloların GKGMİ ne göre uygun hazırlanması sorumluluğu yönetime aittir. Denetçi bazı durumlarda kullanılmak üzere yönetimden tabloların doğru ve eksiksiz sunulduğuna dair bir beyan mektubu ister.
Beyan mektubunda yer alan konular:
İşletmenin finansal tablolarının düzenlenmesinde esas sorumluluğun yönetime ait olduğunun belirtilmesi
Finansal tabloların eksiksiz düzenlendiği,hiçbir hata,hile,yanlış içermediğinin belirtilmesi
Tüm muhasebe kayıtlarının,destekleyici belgelerin,genel kurul ve yönetim kurulu kararlarının denetçiye açık olduğunun belirtilmesi
Finansal tablolara veya dipnotlarına yansıtılması gereken tüm hususların açıklandığının belirtilmesi
4. ANALİTİK TESTLER YAPILMASI
Analitik testler, finansal tablo verilerinde; bütçe rakamlarına,önceki senelere veya endüstri ortalamalanna göre anormal sap*maların olup olmadığının araştırılmasını Sağlar.
Analitik test çalışmaları:
incelenen döneme ait finansal tablo toplamlarını ve kalemlerini, hesaplanmış oranları;üretim,satış hacmi sayıları
gibi tablolara yansımayan verileri,önceki dönem ve bütçelenmiş tutarlarla karşılaştırmayı ve incelenen döneme ait oranları sek*tör ortalamalarıyla karşılaştırmayı içerir.
B.DENETİM FAALİYETLERİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ VE SONUÇLANDIRILMASI
DENETİM PROGRAMININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Denetim programı yapılacak işler için yol gösterici olduğu kadar biten işlerin takibi için de iyi bir araçtır.denetçi bu aşamada denetim programını tamamlanmamış işlerin tespiti için kullanacaktır.Sona bırakılan işler varsa bunların hala yapılması gerekip gerekmediğine karar verecektir.Gereksiz hale gelenlerin yapılmasından vazgeçecektir.
ÇALIŞMA MİZANININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Çalışma mizanı,denetçinin bilanço ve gelir tablosu kalanlarını test etmede kullandığı önemli bir çalışma kağıdıdır.Denetçi, çalışmalar sırasında yaptığı düzeltici veya ilave günlük defter kayıtlarını bu mizan üzerinden takip eder.Denetçi çalışma mizanı üzerinde kayıtları doğruluk açısından ve gerekli olup olmadığı açısından son kez gözden geçirir.Çalışmalar sırasındaki bir günlük defter kaydının sonradan gereksizliği ortaya çıkabilir. Bu durumda kayıt iptal edilir.Son olarak mizan toplamları alınır ve düzeltilmiş hesap kalanlarına ulaşılır.
RISK VE öNEMLİLİK DÜZEYLERININ TEKRAR GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Önemlilikle ilgili son değerlendirme,finansal tablolarla ilgili görüş oluşturma safhasında gerçekleşir.Denetçi toplanan kanıtlara göre olası yanlışlar toplamını belirler ve önemlilikle ilgili ilk belirlemesiyle karşılaştırır. Olası yanlışların toplam tutannın,ilk önemli*lik belirlemesindeki toplam tutardan az olduğu durumda denetçi,finansal tablolarla ilgili olumlu görüş oluşturabilir. Olası yanlışların toplam tutarı, ilk önemlilik tutarından büyükse denetçi işletmeden düzeltmeler isteyecektir.Eğer işletme düzeltmeyi kabul etmezse denetçi şartlı veya olumsuz görüş bildirebilir.
Denetçi bu aşamada başlangıçta belirlediği ve kendisine kanıt toplamada yol gösteren denetim risk düzeyini tekrar ölçer.De*netçi hesapladığı denetim riskinin başlangıçta belirlenen kabul edilebilir denetim riski düzeyinde olduğuna karar verirse olumlu görüş bildirir.Tersine durumlarda şartlı veya olumsuz görüş bildirebilir.
ÇALIŞMA KAĞITLARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Çalışma kağıtları bir denetim firmasının iş disiplininin göstergesidir.Gözden geçirme çalışma kağıtlarının ve firmanın kalite*sini arttırır.Çalışma kağıtları sürekli dosyada saklanır ve herhangi bir sorunlu durumda bu dosyaya başvurulur.Çalışma kağıtları sorunlu durumlarda denetimin, denetim standartlarına uygun yürütüldüğünü göstermelidir Ayrıca denetim faaliyetinin bir kısmı mesleğe yeni girmiş yardımcılar tarafından yapılmıştır.Bu yardımcıların eksikliklerini görmeleri ve yetiştirilmeleri açısından da çalışma kağıtları gözden geçirilmelidir.
TOPLANAN KANITLARI DEĞERLENDİRME VE GÖRÜŞ OLUŞTURMA
Denetçi bu aşamada topladığı kanıtların bildireceği görüşü destekleyip desteklemediğine karar verir.Eğer toplanan kanıtların görüş için yeterli olduğuna karar verirse denetim raporunun yazım aşamasına geçer.
DENETİM RAPORU BİÇİMLERİ
Genel Kabul Görmüş Denetim Standartlarından, Raporlama Standartlarına göre bir denetim raporunda en az şunlar yer almalıdır:
GKGMİ ne UYGUNLUK standardına göre; denetçi raporunda incelemiş olduğu finansal tabloların GKGMİ ne uygun düzenlenip düzenlenmediğini belirtmek zorundadır.
GKGMİ nin uygulanmasında DEĞİŞMEZLİK standardına göre; denetçi raporunda incelediği finansal tabloların düzen*lenişi sırasında değişmezlik kavramına uygun hareket edilip edilmediğini belirtmelidir.
AÇIKLAMA standardına göre; denetçi incelediği finansal tablolarda tam açıklama kavramına uygun hareket edilmemiş*se bunu raporunda belirtmelidir.Eğer tam açıklama kavramına uyulmuşsa bunu belirtmesine gerek yoktur.
GÖRÜŞ BİLDİRME standardına göre; denetçi raporunda mutlaka bir görüş bildirmelidir.Bunlar; olumlu görüş bildirme, şartlı olumlu görüş bildirme, olumsuz görüş bildirme,görüş bildirmekten kaçınmadır.
STANDART OLUMLU DENETİM RAPORU
Muhasebe denetiminden beklenen sonuç, denetçinin olumlu görüş bildirmesidir.Denetçi ,finansal tabloların bütününün GKGMİ ne uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirirse olumlu görüş bildiren standart bir rapor hazırlayacaktır.
Standart olumlu bir denetim raporunun bölümleri
BAŞLIK (BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU)
MÜŞTERİNİN ADRESİ: Ortaklara,işletmeye veya yönetim kuruluna hitaben yazılabilir.
GİRİŞ BÖLÜMÜ : Denetlenen finansal tablolar belirtilir yapılan çalışmanın denetim faaliyeti olduğu vurgulanır,finansal tabloların hazırlanma sorumluluğunun işletme yönetimine; finansal tablolarla ilgili görüş belirtme sorumluluğunun denetçiye ait olduğu belirtilir.
KAPSAM : Denetimin genel kabul görmüş denetim standartlarına uygun yapıldığı, makul bir güvence oluşturmak için planlan*dığı ve makul güvence ifadesinin gereği olarak testlerin örnekleme yoluyla uygulandığı vurgulanmalıdır.
AÇIKLAMA PARAGRAFI : Denetçi gerekli gördüğü hallerde açıklama paragrafı ilave eder. GÖRÜŞ : Denetçinin görüşünü belirttiği bölümdür.
DENETİM KURULUŞUNUN veya DENETÇİNİN ADI İMZASI VE DENETİM RAPORUNUN TARİHİ
Standart Olumlu Denetim Raporuna "Açıklama Paragrafı" ilave Edilmesinin Nedenleri
İşletmenin muhasebe politika veya yöntemlerinde bir önceki döneme göre değişiklik yapmış olması (Denetlenen işletme herhangi bir muhasebe politikasında veya yönteminde değişiklik yapmış ve bu durumu bilanço dipnotlarında gerekçele*riyle ve kalemlere olan etkileriyle açıklamamış ise bu değişmezlik ilkesinden sapmadır.Denetçi bunu GKGMİ den sapma olarak değerlendirecektir.)
İşletmeyle ilgili gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan önemli bir belirsizlik
Bilanço sonrası meydana gelmiş önemli bir olayın vurgulanma gereği
Denetçi tarafından haklı bulunan , o ülkede geçerli olan veya işletmenin tabi olduğu GKGMİ den sapma( İşletme yayımlan*mış GKGMİ den bir sapma yapmış fakat bu durum denetçi tarafından yerinde bulunmuş ise olumlu rapor verip açıklama paragrafı yazabilir.)
Kısmen başka denetçilerin çalışmalarına bağlı kalmak veya başka denetçilere atıf yapma ihtiyacı
STANDART OLUMLU RAPORDAN SAPMALAR
Şartlı Olumlu Görüş bildirme Olumsuz Görüş bildirme Görüş Bildirmekten Kaçınma
ŞARTLI OLUMLU GÖRÜŞ BİLDİREN DENETİM RAPORU
Denetçi, bazı sınırlamalar dahilinde finansal tabloların bütününün GKGMİ ne uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirir*se şartlı olumlu görüş bildirir. Bu görüş bildirme biçimindeki denetim raporunda standart olumlu rapordaki üç paragrafa ek olarak şartlı görüşün gerekçelerinin yer aldığı bir paragraf ilave edilir.
Şartlı olumlu rapor yazılmasını gerektiren durumlar:
GKGMİ den önemli fakat finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş vermeye engel teşkil etmeyecek bir sapmanın olması
DDenetçiye denetim incelemeleri konusunda işletme tarafından bir kapsam sınırlandırması getirilmesi fakat bu durumun finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmemesi
iİşletmeyle ilgili gelecekte çok önemli bir belirsizliğin olması fakat bu durumun finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmemesi
OLUMSUZ GÖRÜŞ BİLDİREN DENETİM RAPORU
Denetçi, incelediği finansal tabloların bütünüyle GKGMİ ne uygun olmadığı ve doğruyu yansıtmadığına kanaat getirirse olum*suz görüş bildiren rapor hazırlayacaktır.Olumsuz görüş bildiren denetim raporunda kapsam paragrafı ile görüş paragrafı arasına olumsuz görüşün nedenleri yazılır.
GÖRÜŞ BİLDİRMEKTEN KAÇINMA BİÇİMİNDE GÖRÜŞ BİLDİREN DENETIM RAPORU
Denetçi finansal tablolar hakkında olumlu ya da olumsuz bir görüş oluşturamamışsa görüş bildirmekten kaçınacaktır.Bu tür bir denetim raporunun giriş kısmında denetçinin denetleyeceği finansal tablolar ve işletmenin sorumluluğu belirtilir.Kapsamda görüşün nedenleri açıklanınGörüş bildirmekten kaçınma durumları:
1.Denetçinin çalışma alanının sınırlandırılmasi nedeniyle görüş bildirmesi için gerekli kanıtın toplanamaması
2.İşletmeyle ilgili gelecekteki belirsizlik durumunun hayati önem arz etmesi
DENETÇİLERİN HUKUKİ SORUMLULUKLARI
Genel hukuk açısından denetçiler; yazdıkları denetim raporu,beyan ettikleri görüş nedeniyle işletme yönetimine ve üçüncü kişilere karşı sorumludurlar.
Meslek yasası açısından denetçiler (YMM); yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Tasdik YMM'ler tarafından işletmenin vergi beyannameleri ve bağlı finansal tablolarının vergi mevzuatı açısından onaylanmasıdır. YMMIer verdikleri onay nedeniyle devletin zarar görmesi durumunda müşteriyle beraber müteselsilen sorumlu tutulmaktadır.
Sermaye Piyasası Kurulu mevzuatında denetçilerin sorumluluğu; finansal tablolarda hata ve hileden kaynaklanabilecek önemli yanlışlıkların bulunmadığına dair makul ölçüde güvence vermektir.Ayrıca bağımsız denetimin, bağımsız denetim stan*dartlarına uygun yapılmaması nedeniyle müşteri ve üçüncü şahıslara karşı doğacak zararlardan,genel hükümler saklı kalmak koşuluyla ,bağımsız denetim kuruluşuyla birlikte bağımsız denetim raporunu imzalayanlar müteselsilen sorumludur.
Türk ticaret kanununda denetçilerin sorumluluğu; denetçiler denetimi dürüst ve tarafsız bir şekilde yapmak ve sır sakla*makla yükümlüdürler.Tüm denetçiler, kusurlu davranışlarıyla hem şirkete hem de bağlı şirketlere karşı vermiş oldukları zararlar*dan sorumludur.Bu hükümlerden doğan tazmin yükümlülüğü kaldırılamaz, daraltılamaz.
Alıntı
Denetim çalışmasının son aşaması, denetim faaliyetlerinin tamamlanması ve tüm denetim çalışmalarının son kez gözden geçirilerek denetçi görüşünün oluşturulmasıdır.
Denetim çalışmalarının son aşamasında;
Tüm çalışmalar genel olarak gözden geçirilir
Denetim programında yer almayan fakat finansal tabloları ve denetim raporunu etkileyebilecek başka olay ve işlemlerin olup olmadığı araştırılır.
Kanıtların yeterliliği sorgulanır.Gerekirse ilave testler yapılır ve kanıt toplanır.
Sona bırakılmış fakat yapılmamış işler varsa tamamlanır.
Risk ve önemlilikle ilgili değerlendirmeler yapılır.
Çalışma mizanı çalışma kağıtları gözden geçirilir.
Görüş oluşturulur.
Denetimin tamamlanmasında iki temel aşama vardır:
A. DENETİM FAALİYETLERİNİN TAMAMLANMASI
Gelecekteki olası belirsizliklerin incelenmesi
Bilanço tarihinden sonraki önemli olayların incelenmesi
Yönetimden beyan mektubu istenmesi
Analitik testler yapılması
B. DENETİM FAAALİYETLERİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ VE SONUCLANDIRILMASI
Denetim programının gözden geçirilmesi
Çalışma mizanının gözden geçirilmesi
Risk ve önemlilik düzeyinin tekrar gözden geçirilmesi
Çalışma kağıtlarının gözden geçirilmesi
Toplanan kanıtları değerleme ve görüş oluşturma
A.DENETİM FAALİYETLERİNİN TAMAMLANMASI
1.GELECEKTEKİ OLASI BELİRSIZLİKLERİN İNCELENMESİ
Gelecekteki olası belirsizlik, işletme ile üçüncü kişiler arasında süren ;ancak denetim raporunun yazılma tarihinde kesin olarak
sonuçlanmamış,işletmeye gider ve borç doğurma olasılığı olan durumlardır.
Şarta bağlı giderlerin tahakkuku ilkesine göre; bilanço tarihinde var olan sonucu belirsiz olayların gelecekte ortaya çıkma
olasılığına bağlı gider ve zararlar tahakkuk ettirilerek gelir tablosunda;
Borçların tümünün gösterilmesi ilkesine göre; tutarları tahmin edilebilen kesinleşmemiş tüm borçların bilançoda;
Tutarları tahmin edilemeyen borçların da bilanço dipnotlarında gösterilmesi zorunludur.
Işletmeye borç ve zarar getirebilecek olası belirsiz durumlar şunlardır:
Kaybedilmesi durumunda işletmeye borç yükü getirebilecek davalar
Faliye ile devam eden vergi cezası davaları
İşletmenin yerine getirme gücünü aşan sözleşme ve garantiler
İşletmenin 3. kişilere verdiği kefalet yükümlülükleri
Alınması işletme için hayati önem arz eden kredi talepleri
Denetçi işletmeye borç ve zarar yükü getirebilecek olası belirsiz durumlar için kanıt toplarken soruşturma denetim yordamını kullanır. Bu kapsamda:
İşletme yönetimi ve çalışanlar ile görüşmeler yapılabilir.
Yönetim ve genel kurul toplantı tutanakları ,karar defterleri incelenebilir.
Vergi idaresinden işletmeyle ilgili bilgi alınır.
işletmenin borç ilişkisinde olduğu bankalardan bilgi alınır.
İşletme avukatlarıyla görüşülebilir.
Denetçi gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan belirsiz bir olay tespit ettiyse bunu işletme yönetimine iletir,finansal tablolara
yansıtılması gerektiğini belirtirYönetimin finansal tablolarda değişiklik yapmaması ve gelecekteki belirsizliğin önemine göre de*netçi bu durumu raporuna şöyle yansıtır:
Belirsizlik önemli ancak finansal tabloların bütünü için olumlu görüş bildirmeye engel değilse olumlu rapor ve açıklama paragrafı ekler.
Belirsizlik çok önemli ise şartlı olumlu görüş bildirir.
BBelirsizlik işletme için hayati önem arz ediyorsa görüş bildirmekten kaçınabilir.
2.BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ ÖNEMLİ OLAYLARIN İNCELENMESİ
Finansal tablolar 1 Ocak-31 Aralık dönemi için 31 Aralık itibariyle çıkarılır.Ancak finansal tablo hazırlıkları Mart Nisan aylarına kadar sürer. Denetçi raporunun hazırlanması da bu zaman sonunda tamamlanır.
Bilanço tarihi (31 Aralık) ile finansal tabloların düzenlenip açıklandığı süre zarfında meydana gelmiş olayların bilanço dip‑
notlarında gösterilmesi gerekir.Örneğin bilanço tarihinden sonra meydana gelmiş bir doğal afet (yangın,sel,deprem... gibi) ve zararları ,büyük kredi anlaşmaları gibi.
Denetçi bilanço sonrası önemli olayları ortaya çıkarabilmek için şu yordamları kullanabilir:
31 Aralık sonrası yapılmış işlemler ve kayıtların incelenmesi
İşletme tarafından düzenleniyorsa ara mali tabloların incelenmesi
Yönetim kurulu kararları ve toplantı tutanaklarının incelenmesi
İşletme avukatlarıyla görüşme yapma
Denetçi böyle bir olay tespit ettiğinde bunu işletme yönetimine iletir, bilanço dipnotlarında belirtilmesini ister.Denetçi olayın önem derecesine göre olumlu rapor verip açıklama paragrafı ekleyebilir; şartlı olumlu ya da olumsuz görüş bildirebilir.
3.YÖNETİMDEN BEYAN MEKTUBU İSTENMESİ
Finansal tabloların GKGMİ ne göre uygun hazırlanması sorumluluğu yönetime aittir. Denetçi bazı durumlarda kullanılmak üzere yönetimden tabloların doğru ve eksiksiz sunulduğuna dair bir beyan mektubu ister.
Beyan mektubunda yer alan konular:
İşletmenin finansal tablolarının düzenlenmesinde esas sorumluluğun yönetime ait olduğunun belirtilmesi
Finansal tabloların eksiksiz düzenlendiği,hiçbir hata,hile,yanlış içermediğinin belirtilmesi
Tüm muhasebe kayıtlarının,destekleyici belgelerin,genel kurul ve yönetim kurulu kararlarının denetçiye açık olduğunun belirtilmesi
Finansal tablolara veya dipnotlarına yansıtılması gereken tüm hususların açıklandığının belirtilmesi
4. ANALİTİK TESTLER YAPILMASI
Analitik testler, finansal tablo verilerinde; bütçe rakamlarına,önceki senelere veya endüstri ortalamalanna göre anormal sap*maların olup olmadığının araştırılmasını Sağlar.
Analitik test çalışmaları:
incelenen döneme ait finansal tablo toplamlarını ve kalemlerini, hesaplanmış oranları;üretim,satış hacmi sayıları
gibi tablolara yansımayan verileri,önceki dönem ve bütçelenmiş tutarlarla karşılaştırmayı ve incelenen döneme ait oranları sek*tör ortalamalarıyla karşılaştırmayı içerir.
B.DENETİM FAALİYETLERİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ VE SONUÇLANDIRILMASI
DENETİM PROGRAMININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Denetim programı yapılacak işler için yol gösterici olduğu kadar biten işlerin takibi için de iyi bir araçtır.denetçi bu aşamada denetim programını tamamlanmamış işlerin tespiti için kullanacaktır.Sona bırakılan işler varsa bunların hala yapılması gerekip gerekmediğine karar verecektir.Gereksiz hale gelenlerin yapılmasından vazgeçecektir.
ÇALIŞMA MİZANININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Çalışma mizanı,denetçinin bilanço ve gelir tablosu kalanlarını test etmede kullandığı önemli bir çalışma kağıdıdır.Denetçi, çalışmalar sırasında yaptığı düzeltici veya ilave günlük defter kayıtlarını bu mizan üzerinden takip eder.Denetçi çalışma mizanı üzerinde kayıtları doğruluk açısından ve gerekli olup olmadığı açısından son kez gözden geçirir.Çalışmalar sırasındaki bir günlük defter kaydının sonradan gereksizliği ortaya çıkabilir. Bu durumda kayıt iptal edilir.Son olarak mizan toplamları alınır ve düzeltilmiş hesap kalanlarına ulaşılır.
RISK VE öNEMLİLİK DÜZEYLERININ TEKRAR GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Önemlilikle ilgili son değerlendirme,finansal tablolarla ilgili görüş oluşturma safhasında gerçekleşir.Denetçi toplanan kanıtlara göre olası yanlışlar toplamını belirler ve önemlilikle ilgili ilk belirlemesiyle karşılaştırır. Olası yanlışların toplam tutannın,ilk önemli*lik belirlemesindeki toplam tutardan az olduğu durumda denetçi,finansal tablolarla ilgili olumlu görüş oluşturabilir. Olası yanlışların toplam tutarı, ilk önemlilik tutarından büyükse denetçi işletmeden düzeltmeler isteyecektir.Eğer işletme düzeltmeyi kabul etmezse denetçi şartlı veya olumsuz görüş bildirebilir.
Denetçi bu aşamada başlangıçta belirlediği ve kendisine kanıt toplamada yol gösteren denetim risk düzeyini tekrar ölçer.De*netçi hesapladığı denetim riskinin başlangıçta belirlenen kabul edilebilir denetim riski düzeyinde olduğuna karar verirse olumlu görüş bildirir.Tersine durumlarda şartlı veya olumsuz görüş bildirebilir.
ÇALIŞMA KAĞITLARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Çalışma kağıtları bir denetim firmasının iş disiplininin göstergesidir.Gözden geçirme çalışma kağıtlarının ve firmanın kalite*sini arttırır.Çalışma kağıtları sürekli dosyada saklanır ve herhangi bir sorunlu durumda bu dosyaya başvurulur.Çalışma kağıtları sorunlu durumlarda denetimin, denetim standartlarına uygun yürütüldüğünü göstermelidir Ayrıca denetim faaliyetinin bir kısmı mesleğe yeni girmiş yardımcılar tarafından yapılmıştır.Bu yardımcıların eksikliklerini görmeleri ve yetiştirilmeleri açısından da çalışma kağıtları gözden geçirilmelidir.
TOPLANAN KANITLARI DEĞERLENDİRME VE GÖRÜŞ OLUŞTURMA
Denetçi bu aşamada topladığı kanıtların bildireceği görüşü destekleyip desteklemediğine karar verir.Eğer toplanan kanıtların görüş için yeterli olduğuna karar verirse denetim raporunun yazım aşamasına geçer.
DENETİM RAPORU BİÇİMLERİ
Genel Kabul Görmüş Denetim Standartlarından, Raporlama Standartlarına göre bir denetim raporunda en az şunlar yer almalıdır:
GKGMİ ne UYGUNLUK standardına göre; denetçi raporunda incelemiş olduğu finansal tabloların GKGMİ ne uygun düzenlenip düzenlenmediğini belirtmek zorundadır.
GKGMİ nin uygulanmasında DEĞİŞMEZLİK standardına göre; denetçi raporunda incelediği finansal tabloların düzen*lenişi sırasında değişmezlik kavramına uygun hareket edilip edilmediğini belirtmelidir.
AÇIKLAMA standardına göre; denetçi incelediği finansal tablolarda tam açıklama kavramına uygun hareket edilmemiş*se bunu raporunda belirtmelidir.Eğer tam açıklama kavramına uyulmuşsa bunu belirtmesine gerek yoktur.
GÖRÜŞ BİLDİRME standardına göre; denetçi raporunda mutlaka bir görüş bildirmelidir.Bunlar; olumlu görüş bildirme, şartlı olumlu görüş bildirme, olumsuz görüş bildirme,görüş bildirmekten kaçınmadır.
STANDART OLUMLU DENETİM RAPORU
Muhasebe denetiminden beklenen sonuç, denetçinin olumlu görüş bildirmesidir.Denetçi ,finansal tabloların bütününün GKGMİ ne uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirirse olumlu görüş bildiren standart bir rapor hazırlayacaktır.
Standart olumlu bir denetim raporunun bölümleri
BAŞLIK (BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU)
MÜŞTERİNİN ADRESİ: Ortaklara,işletmeye veya yönetim kuruluna hitaben yazılabilir.
GİRİŞ BÖLÜMÜ : Denetlenen finansal tablolar belirtilir yapılan çalışmanın denetim faaliyeti olduğu vurgulanır,finansal tabloların hazırlanma sorumluluğunun işletme yönetimine; finansal tablolarla ilgili görüş belirtme sorumluluğunun denetçiye ait olduğu belirtilir.
KAPSAM : Denetimin genel kabul görmüş denetim standartlarına uygun yapıldığı, makul bir güvence oluşturmak için planlan*dığı ve makul güvence ifadesinin gereği olarak testlerin örnekleme yoluyla uygulandığı vurgulanmalıdır.
AÇIKLAMA PARAGRAFI : Denetçi gerekli gördüğü hallerde açıklama paragrafı ilave eder. GÖRÜŞ : Denetçinin görüşünü belirttiği bölümdür.
DENETİM KURULUŞUNUN veya DENETÇİNİN ADI İMZASI VE DENETİM RAPORUNUN TARİHİ
Standart Olumlu Denetim Raporuna "Açıklama Paragrafı" ilave Edilmesinin Nedenleri
İşletmenin muhasebe politika veya yöntemlerinde bir önceki döneme göre değişiklik yapmış olması (Denetlenen işletme herhangi bir muhasebe politikasında veya yönteminde değişiklik yapmış ve bu durumu bilanço dipnotlarında gerekçele*riyle ve kalemlere olan etkileriyle açıklamamış ise bu değişmezlik ilkesinden sapmadır.Denetçi bunu GKGMİ den sapma olarak değerlendirecektir.)
İşletmeyle ilgili gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan önemli bir belirsizlik
Bilanço sonrası meydana gelmiş önemli bir olayın vurgulanma gereği
Denetçi tarafından haklı bulunan , o ülkede geçerli olan veya işletmenin tabi olduğu GKGMİ den sapma( İşletme yayımlan*mış GKGMİ den bir sapma yapmış fakat bu durum denetçi tarafından yerinde bulunmuş ise olumlu rapor verip açıklama paragrafı yazabilir.)
Kısmen başka denetçilerin çalışmalarına bağlı kalmak veya başka denetçilere atıf yapma ihtiyacı
STANDART OLUMLU RAPORDAN SAPMALAR
Şartlı Olumlu Görüş bildirme Olumsuz Görüş bildirme Görüş Bildirmekten Kaçınma
ŞARTLI OLUMLU GÖRÜŞ BİLDİREN DENETİM RAPORU
Denetçi, bazı sınırlamalar dahilinde finansal tabloların bütününün GKGMİ ne uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirir*se şartlı olumlu görüş bildirir. Bu görüş bildirme biçimindeki denetim raporunda standart olumlu rapordaki üç paragrafa ek olarak şartlı görüşün gerekçelerinin yer aldığı bir paragraf ilave edilir.
Şartlı olumlu rapor yazılmasını gerektiren durumlar:
GKGMİ den önemli fakat finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş vermeye engel teşkil etmeyecek bir sapmanın olması
DDenetçiye denetim incelemeleri konusunda işletme tarafından bir kapsam sınırlandırması getirilmesi fakat bu durumun finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmemesi
iİşletmeyle ilgili gelecekte çok önemli bir belirsizliğin olması fakat bu durumun finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmemesi
OLUMSUZ GÖRÜŞ BİLDİREN DENETİM RAPORU
Denetçi, incelediği finansal tabloların bütünüyle GKGMİ ne uygun olmadığı ve doğruyu yansıtmadığına kanaat getirirse olum*suz görüş bildiren rapor hazırlayacaktır.Olumsuz görüş bildiren denetim raporunda kapsam paragrafı ile görüş paragrafı arasına olumsuz görüşün nedenleri yazılır.
GÖRÜŞ BİLDİRMEKTEN KAÇINMA BİÇİMİNDE GÖRÜŞ BİLDİREN DENETIM RAPORU
Denetçi finansal tablolar hakkında olumlu ya da olumsuz bir görüş oluşturamamışsa görüş bildirmekten kaçınacaktır.Bu tür bir denetim raporunun giriş kısmında denetçinin denetleyeceği finansal tablolar ve işletmenin sorumluluğu belirtilir.Kapsamda görüşün nedenleri açıklanınGörüş bildirmekten kaçınma durumları:
1.Denetçinin çalışma alanının sınırlandırılmasi nedeniyle görüş bildirmesi için gerekli kanıtın toplanamaması
2.İşletmeyle ilgili gelecekteki belirsizlik durumunun hayati önem arz etmesi
DENETÇİLERİN HUKUKİ SORUMLULUKLARI
Genel hukuk açısından denetçiler; yazdıkları denetim raporu,beyan ettikleri görüş nedeniyle işletme yönetimine ve üçüncü kişilere karşı sorumludurlar.
Meslek yasası açısından denetçiler (YMM); yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Tasdik YMM'ler tarafından işletmenin vergi beyannameleri ve bağlı finansal tablolarının vergi mevzuatı açısından onaylanmasıdır. YMMIer verdikleri onay nedeniyle devletin zarar görmesi durumunda müşteriyle beraber müteselsilen sorumlu tutulmaktadır.
Sermaye Piyasası Kurulu mevzuatında denetçilerin sorumluluğu; finansal tablolarda hata ve hileden kaynaklanabilecek önemli yanlışlıkların bulunmadığına dair makul ölçüde güvence vermektir.Ayrıca bağımsız denetimin, bağımsız denetim stan*dartlarına uygun yapılmaması nedeniyle müşteri ve üçüncü şahıslara karşı doğacak zararlardan,genel hükümler saklı kalmak koşuluyla ,bağımsız denetim kuruluşuyla birlikte bağımsız denetim raporunu imzalayanlar müteselsilen sorumludur.
Türk ticaret kanununda denetçilerin sorumluluğu; denetçiler denetimi dürüst ve tarafsız bir şekilde yapmak ve sır sakla*makla yükümlüdürler.Tüm denetçiler, kusurlu davranışlarıyla hem şirkete hem de bağlı şirketlere karşı vermiş oldukları zararlar*dan sorumludur.Bu hükümlerden doğan tazmin yükümlülüğü kaldırılamaz, daraltılamaz.
Alıntı
