1862 yılında Adana’nın Karaisalı ilçesinde doğdu. Bölgede tanınmış Menemenli aşiretine mensuptur. Babası Daire-i Celile-i Uzma Telgraf Kalemi Müdürlüğü'nde bulunan Haşim Habip Bey'dir.
İlk tahsilini Adana Sıbyan Mektebi'nde yaptı. Daha sonra İstanbul’daki Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi'ne gitti. Mekteb-i Mülkiye'ye devam etti ve bu okulun yüksek kısmından mezun oldu (1883).
Devlet memuriyetine Şura-yı Devlet'te başladı. Daha sonra Ziraat Nezareti Tercüme Kalemi'nde çalıştı.
Adana, İzmir, Selanik Maarif müdürlüklerinde bulundu. 1893’te Maarif Nezareti Mektubi Kalemi Müdürü olarak İstanbul’a döndü. Maarif Nezareti'nde çeşitli vazifelerde bulunduğu sırada Mülkiye Mektebi'nde edebiyat dersleri verdi.
Önemli bir yönü de dergi yayımcılığıdır. Devrinin en büyük edebi dergileri olan Güneş, Haver ve Gayret mecmualarını yayınladı.
Darülfunun Edebiyat Şubesinde Usul-i Terbiye ve Tedris hocalığında bulundu. Maarif Nezareti'ndeki başarılı çalışmalarından dolayı ödüllendirildi.
1903 yılında İstanbul’da geçirdiği kalp krizi sonucunda vefat etti. Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.
ESERLERİ:
Mehmet Tahir’in yazdığı eserlerden bazıları şunlardır:
1) Elhan (1886)
2) Yad-ı Mazi (1887)
3) Asar-ı Perişan (1893)
4) Osmanlı Coğrafyası (1894)
5) Terane-i Zafer (1897)
6) Osmanlı Edebiyatı (1897)
7) Mükemmel Coğrafya-i Osmani (1898)
8) İlm-i Servet
HAKKINDA YAZILANLAR
Menemenlizade Mehmet Tahir Hakkında
Menemenlizade Mehmet Tahir; şair, edebi tenkitçi, naşir ve eğitimci olarak tanınır.
Şiire Mülkiye’de talebeyken Recaizade Mahmud Ekrem’in teşvikiyle başladı. İlk şiirlerinde Abdülhak Hamid ve Recaizade Mahmud Ekrem’in tesirlerinde kaldı.
Şiirlerinde hem eski edebiyatımızın, hem de batı şiiri nazım şekillerini kullandı. Kullandığı aruz kalıpları daha sonra Servet-i Fünun edebiyatı devresinde yaygınlık kazandı.
Kafiyenin şekilden ziyade ses unsuru olduğuna inanır. Kafiye’yi göz için değil, kulak için yazan ilk şairdir.
Sosyal konuları ihtiva eden şiirlerini Servet-i Fünun döneminde yazmıştır.
1897 Türk-Yunan Harbinin acılarını dile getiren şiirlerinde sosyal yardımlaşma konularını işledi. Yardımlaşmanın kaynağını İslamiyet'e bağlar. Dini şiirlerinde, Yüce Allah'ın varlığının inkar edilemeyeceğini, kainattaki nizam ve bu nizam karşısında insanın duyduğu hayranlığı Allahu Teala’nın yaratma gücünü konu olarak işler.